Bluff Master Snake: રસેલ વાઇપરની નકલ કરતો ‘મોક વાઇપર’, નાનો સાપ, મોટો ભય
Bluff Master Snake: બિહારના એકમાત્ર વાઘ અભયારણ્ય વાલ્મીકિમાં અલગ અલગ ૪૫થી વધુ જાતિના સાપો જોવા મળે છે. તેમાં મોક વાઇપર(mock viper) નામનો એક અનોખો સાપ છે, જે પોતાના હળવા ઝેર છતાં ખૂબ ભયાનક દેખાય છે. મોક વાઇપરને જોવા મળવો એ વન્યપ્રેમીઓ માટે એક જુદી જ રોમાંચક અનુભવ હોય છે.
આ મોક વાઇપર સામાન્ય રીતે નારંગીથી કાદવવર્ણમાં જોવા મળે છે. એ હળવો ઝેરી હોય છે, એટલે કે તેના ડંખથી માનવજીવનને સીધી આશંકા નથી. પુખ્ત વ્યક્તિઓ પર તો તેનું અસરદાયક ઝેર પણ ખાસ અસર કરતું નથી. કદાચ થોડી ઉલટી કે પેટમાં થતો હળવો દુખાવો સિવાય કંઈ ખાસ ખતરો નથી.
આ સાપની સૌથી મોટી વિશેષતા એ છે કે એ ખુબ જ વિખ્યાત રસેલ વાઇપરના સિસકારાની ખરેખર એવી નકલ કરે છે કે માણસો પણ ખરા રસેલ વાઇપર સમજીને ડરી જાય. આ ‘હિસિંગ ટેક્નિક’નો ઉપયોગ મોક વાઇપર પોતાનું રક્ષણ કરવા કરે છે.
અભિષેક, જે નેચર એન્વાયર્નમેન્ટ એન્ડ વાઇલ્ડલાઈફ સોસાયટીમાં ૨૫ વર્ષથી કામ કરે છે, જણાવે છે કે મોક વાઇપર ખૂબ શરમાળ સ્વભાવનો હોય છે. માનવોનો સામનો ટાળે છે અને બહુજ નજીક જાવા છતાં પણ હુમલો કરતો નથી.
વાલ્મીકિ ટાઇગર રિઝર્વમાં મોક વાઇપર ઘણીવાર જોવા મળે છે. તેમ છતાં એ એક દુર્લભ અનુભવ સમાન છે કારણ કે આ સાપ સામાન્ય રીતે દેખાય નહીં. મોક વાઇપરની આ નકલ કરવાની કુશળતા, તેના કદ અને ઝેર કરતાં અનેકગણો વધારે ભય પેદા કરે છે – અને તે ‘બ્લફ માસ્ટર’ સાપ તરીકે ઓળખાય છે.
