Rights of Children Born in Jail: જેલમાં જન્મેલા બાળકોના અધિકારો, કાયદો શું કહે છે?
Rights of Children Born in Jail: મેરઠના સૌરભ રાજપૂત હત્યા કેસમાં એક મોટો વળાંક આવ્યો છે. આરોપી મુસ્કાન, જે હાલ જેલમાં છે, માતા બનવાના માર્ગ પર છે. સીએમઓ ડૉ. અશોક કટારિયાએ પુષ્ટિ કરી છે કે મુસ્કાનનો ગર્ભાવસ્થાનો રિપોર્ટ પોઝિટિવ આવ્યો છે. હત્યાના ગંભીર આરોપ બાદ હવે આવી વિગતો સામે આવતા એક નવો પ્રશ્ન ઊભો થયો છે – જેલમાં જન્મેલા બાળકને શું અધિકારો મળે છે?
ભારતીય કાયદાઓ પ્રમાણે, જેલમાં જન્મેલા બાળકને પણ અન્ય બાળકો જેવા તમામ મૌલિક અધિકારો મળવા જોઈએ. તેમાં જીવનનો અધિકાર, આરોગ્ય સેવા, શિક્ષણ, અને સુરક્ષા જેવા હકનો સમાવેશ થાય છે.
જ્યારે કોઈ મહિલા કેદી ગર્ભવતી હોય ત્યારે જેલ પ્રશાસન તેના આરોગ્ય અને ગર્ભના વિકાસ માટે અલગ વ્યવસ્થા કરે છે. બાળકના જન્મ બાદ માતાને એક મહિના માટે અલગ સેલમાં રાખવામાં આવે છે જેથી નવજાતને યોગ્ય સંભાળ મળે અને ચેપનો ભય ન રહે.
જો માતાને પહેલાથી નાનું બાળક હોય, તો તેને બાળક સાથે 6 વર્ષની ઉંમર સુધી જેલમાં રહેવાની મંજૂરી હોય છે. આ દરમ્યાન બાળકના આરોગ્ય, શિક્ષણ અને સર્વાંગી વિકાસ માટે પૂરતી કાળજી લેવાઈ જવી જોઈએ.
NCRBના 2023ના અહેવાલ અનુસાર, ભારતમાં 23 હજારથી વધુ મહિલાઓ જેલમાં છે, જેમાંથી લગભગ 1,537 સ્ત્રીઓ તેમના બાળકો સાથે જેલમાં રહી રહી છે. કાયદાનું સ્પષ્ટ કહેવું છે કે બાળક તેના માતા કે પિતાના ગુનાહોથી દોષી નથી અને તેને પોતાના જીવનના તમામ અધિકારો મળવા જોઈએ.
જેલ તંત્રની જવાબદારી છે કે આવા બાળકોને સંવેદનશીલ અને માનવિય દૃષ્ટિકોણથી સંભાળે.
