World Of Calendars: વિશ્વના વિવિધ કેલેન્ડર અને ભારતમાં ઉપયોગમાં લેવાતી પ્રચલિત પદ્ધતિ
World Of Calendars: દરેક દિવસ એક નવી તારીખથી શરૂ થાય છે, અને આપણું જીવન કેલેન્ડર સાથે જ જોડાયેલું છે. વર્ષ, મહિનાઓ, તહેવારો, ગ્રહણો, શુભ-અશુભ દિવસો વગેરેની જાણકારી આપણને કેલેન્ડર દ્વારા મળે છે. ભારતમાં જ્યાં હિંદુ પંચાંગ જોવાની પરંપરા છે, ત્યાં ઇસ્લામમાં હિજરી કેલેન્ડર જોવામાં આવે છે. પણ શું તમે જાણો છો કે સમગ્ર વિશ્વમાં કેટલાય જુદા-જુદા પ્રકારના કેલેન્ડર રહેલાં છે?
ઇતિહાસમાં જોવાય તો, ફ્રાંસમાં મળેલા પુરાવાઓ અનુસાર, અત્યારથી 30,000 વર્ષ પહેલાં પણ કેલેન્ડર પદ્ધતિ વપરાતી હતી. પ્રાચીન ઇજિપ્ત, માયા અને સુમેરિયન સંસ્કૃતિઓએ પોતાના કેલેન્ડરો બનાવ્યાં હતા. ભારતમાં પણ હિન્દુ કેલેન્ડરનો ઇતિહાસ લગભગ 1000 વર્ષ જૂનો છે.
આજના સમયમાં સૌથી વધુ વપરાતું કેલેન્ડર ગ્રેગોરિયન કેલેન્ડર છે, જે 1582માં રજૂ થયું હતું. તેમાં વર્ષે 365.25 દિવસ ગણવામાં આવે છે અને દર ચાર વર્ષે લીપ યર આવે છે.
ફક્ત ભારતમાં જ અગાઉ 36 જેટલા વિવિધ કેલેન્ડરોનો ઉપયોગ થતો, જેમાંથી હાલમાં 12થી વધુ આજીવન પ્રવાહમાં છે, જ્યારે 24 પ્રકારોનો ઉપયોગ હવે બંધ થઈ ગયો છે.
વિશેષરૂપે:
- યહૂદી કેલેન્ડર: ચંદ્ર અને સૌર આધારિત, દુનિયાભરના યહૂદીઓ ઉપયોગ કરે છે.
- ચીની કેલેન્ડર: ચંદ્ર અને સૂર્ય આધારિત કૃષિ કેલેન્ડર.
- હિન્દુ કેલેન્ડર: શક સંવત અને વિક્રમ સંવત તરીકે ઓળખાતું, ચંદ્ર-સૂર્ય આધારિત.
- હિજરી કેલેન્ડર: માત્ર ચંદ્ર આધારિત, વર્ષમાં 354 કે 355 દિવસ હોય છે.
આ રીતે, દુનિયાભરમાં કેટલાય દેશો પોતાના વૈજ્ઞાનિક, ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક માપદંડો મુજબ જુદા-જુદા કેલેન્ડર પદ્ધતિઓ અપનાવે છે.
