યુરોપ અને અમેરિકા વચ્ચે વિદેશ નીતિનો તણાવ: ટ્રમ્પે સુરક્ષા ભંડોળમાં કાપ મૂક્યો
અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે યુરોપિયન દેશો, ખાસ કરીને રશિયાની સરહદે આવેલા દેશો માટે એક મોટો અને આશ્ચર્યજનક નિર્ણય લીધો છે. તેમણે આ દેશોને આપવામાં આવતા સુરક્ષા ભંડોળમાં તબક્કાવાર ઘટાડો કરવાનો આદેશ આપ્યો છે. આ નિર્ણય ટ્રમ્પની ‘અમેરિકા ફર્સ્ટ’ વિદેશ નીતિ હેઠળ લેવામાં આવ્યો છે, જે વિદેશી સહાય અને સુરક્ષા ખર્ચમાં ઘટાડો કરવા પર ભાર મૂકે છે.
ટ્રમ્પના આ નિર્ણયને યુક્રેન-રશિયા યુદ્ધમાં યુક્રેનનું સમર્થન
કરનારા યુરોપિયન દેશોને એક પ્રકારની ‘સજા’ તરીકે પણ જોવામાં આવે છે. યુરોપિયન દેશોએ તાજેતરમાં જ યુક્રેનને મજબૂત બનાવવા અને તેને રશિયા સામે સુરક્ષા ગેરંટી આપવાની જાહેરાત કરી હતી. આ જાહેરાત બાદ જ ટ્રમ્પે આ પગલું ભર્યું છે, જે તેમની નારાજગી દર્શાવે છે. ટ્રમ્પ લાંબા સમયથી યુક્રેન યુદ્ધને સમાપ્ત કરવાના પક્ષમાં છે અને પુતિન-ઝેલેન્સકી વચ્ચે શાંતિ વાટાઘાટો ઇચ્છે છે. જોકે, બંને નેતાઓ પોતપોતાની માંગણીઓ પર અડગ હોવાથી આ વાટાઘાટો શક્ય બની નથી.
ટ્રમ્પે તેમના બીજા કાર્યકાળની શરૂઆત સાથે જ વિદેશી સહાયનું પુનઃમૂલ્યાંકન કરવાનું શરૂ કરી દીધું હતું. તેમણે એક એક્ઝિક્યુટિવ ઓર્ડર પર પણ હસ્તાક્ષર કર્યા છે, જે વિદેશી દેશોને સહાય આપવા માટે નવા નિયમો સ્થાપિત કરે છે. આ આદેશ હેઠળ જ એસ્ટોનિયા, લાતવિયા અને લિથુઆનિયા જેવા રશિયા સરહદી દેશોના સુરક્ષા ભંડોળમાં કાપ મૂકવામાં આવશે. આ દેશો પર હવે પોતાની સુરક્ષા માટે લશ્કરી ખર્ચ ઉઠાવવાનું દબાણ વધશે.
ટ્રમ્પનું માનવું છે કે યુરોપિયન દેશોએ હવે પોતાના સંરક્ષણની જવાબદારી ઉઠાવવી જોઈએ.
આ નિર્ણયથી યુરોપ અને અમેરિકાના સંબંધોમાં તણાવ વધવાની શક્યતા છે. યુએસ સેનેટના ટોચના ડેમોક્રેટ સેનેટર જીન શાહીને આ નિર્ણયને ‘ભ્રામક’ ગણાવીને તેનો વિરોધ કર્યો છે. તેમણે દલીલ કરી છે કે રશિયાની સરહદે આવેલા દેશોને સુરક્ષા સહાય આપવી એ માત્ર તે દેશો માટે જ નહીં, પરંતુ અમેરિકાની પોતાની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે પણ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.
ટ્રમ્પનો આ નિર્ણય ‘અમેરિકા ફર્સ્ટ’ નીતિના અમલીકરણનો એક સ્પષ્ટ સંકેત છે.
તે દર્શાવે છે કે ટ્રમ્પ પ્રશાસન ભવિષ્યમાં પણ આવી જ રીતે વિદેશી સહાયમાં ઘટાડો કરી શકે છે અને સાથી દેશો પર પોતાની સુરક્ષા માટે વધુ ખર્ચ કરવાની જવાબદારી નાખી શકે છે. આ પગલું યુરોપમાં રાજકીય અને સુરક્ષા સંબંધિત ચિંતાઓને જન્મ આપી શકે છે અને નાટો (NATO) જેવા સુરક્ષા સંગઠનો પર પણ તેની અસર થઈ શકે છે.
