શ્યામ કપિલા ગીર ગાયનું દૈનિક દૂધ ઉત્પાદન
ગુજરાતના પશુપાલકોએ હવે ખેતીની સાથે પશુપાલનને આવકના એક સશક્ત સાધન તરીકે અપનાવ્યું છે. મહેસાણા જિલ્લાના વિસનગર તાલુકાના ઘાઘરેટ ગામના રાજેશભાઈ પટેલ એ માત્ર એક શ્યામ કપિલા ગીર ગાયના દૂધમાંથી દર મહિને 70 હજાર રૂપિયાની કમાણી કરી બતાવી છે.
શ્યામ કપિલા ગાયથી દૈનિક દૂધ ઉત્પાદન
રાજેશભાઈ પટેલ પાસે આવેલી શ્યામ કપિલા જાતિની ગીર ગાયનું દરરોજ દૂધ ઉત્પાદન ૧૭ થી ૧૮ લીટર સુધી થાય છે. તેઓ જણાવે છે કે આ ગાયનો ખર્ચ અને પાલન જાતે કરે છે અને ખાસ આયુર્વેદિક પદ્ધતિથી તેની સેવામાં ધ્યાન આપે છે. વિયાણ પછી આ ગાયે સતત દૂધ આપવાનું ચાલુ રાખ્યું છે.
ગાયના પોષણમાં વિજ્ઞાન અને આયુર્વેદનો સમન્વય
પશુપાલક દૈનિક છથી સાત કિલો ઘાસના મિશ્રણમાં અનાજ, કઠોળ, મેથી, અજમો, ગોળ અને ઘરેલું તલ જેવી ચીજોથી તાજું ખોરાક તૈયાર કરે છે. આ ઉપરાંત ગાયોને કુદરતી ઔષધીઓ પણ આપવામાં આવે છે જેથી તેમના આરોગ્યમાં સુઘાર થાય અને દૂધ ઉત્પાદન વધુ થાય.
દૂધ દોહનનો સંતુલિત સિદ્ધાંત
રાજેશભાઈનું કહેવું છે કે તેઓ દૂધ દોહન દરમ્યાન ગાયના દૂધનું અડધો ભાગ ગાયના વાછરડાને ખાવા દે છે અને બાકીના દૂધનું વેચાણ કરે છે. દિનચર્યામાં આ પદ્ધતિને અનુસરવાથી ગાય સ્વસ્થ રહે છે અને લાંબા સમય સુધી દૂધ આપે છે.
દૂધ અને ઘીનું વેચાણ: સીધી આવક
દૈનિક ૯૦ લીટર જેટલું દૂધ ઉત્પાદન હોવા છતાં રાજેશભાઈ રોજના ૪૫ લીટર દૂધ જ વેચે છે. આ દૂધ વિસનગર શહેરમાં ૧૫૦ રૂપિયા પ્રતિ લીટર ભાવે વેચાય છે. ઉપરાંત તેઓ દર મહિને ૨૦ કિલો ઘી પણ બનાવે છે, જેનો ભાવ રૂપિયા પાંચ હજાર પ્રતિ કિલો છે. આ રીતે એક ગાયમાંથી માસિક રૂ. ૭૫,૦૦૦ જેટલી આવક થાય છે, જેમાંથી લગભગ અડધો ભાગ ગાયના સંભાળ અને ખોરાક પાછળ ખર્ચ થાય છે.
ખેતી સાથે પશુપાલન: નફાકારક અને વ્યવસાયિક રીત
આ ઘટના દર્શાવે છે કે હવે માત્ર એક ગાયથી પણ એક પરિવાર માસિક સારી આવક મેળવી શકે છે, જો યોગ્ય પાલન અને વિજ્ઞાન આધારિત પદ્ધતિ અપનાવવામાં આવે. રાજેશભાઈ પટેલની પદ્ધતિ અન્ય પશુપાલકો માટે પ્રેરણારૂપ બની રહી છે.
