પાકિસ્તાનના મૌન પર બાંગ્લાદેશનો સવાલ: ક્યારે મળશે માફી?
પાકિસ્તાનના નાયબ વડા પ્રધાન અને વિદેશ પ્રધાન ઇશાક ડારે ૧૩ વર્ષ પછી બાંગ્લાદેશની મુલાકાત લીધી. પરંતુ સંબંધો ગરમ કરવાને બદલે, આ મુલાકાતે ફરીથી જૂના ઘા ખોલ્યા. બાંગ્લાદેશે ફરી એકવાર પાકિસ્તાન પાસેથી ૧૯૭૧ના હત્યાકાંડ, નાણાકીય વળતર, ફસાયેલા પાકિસ્તાનીઓની વાપસી અને ચક્રવાત પીડિતો માટે સહાય પરત કરવાની માંગણીઓ ઉઠાવી.
ડારે કહ્યું કે ૧૯૭૧નો મામલો પહેલાથી જ ઉકેલાઈ ગયો છે અને પાકિસ્તાનના નેતાઓએ દિલગીરી વ્યક્ત કરી છે. પરંતુ બાંગ્લાદેશે આ દાવાને ફગાવી દીધો અને સ્પષ્ટ કર્યું કે આ મામલો હજુ પણ અધૂરો છે.
બાંગ્લાદેશની ચાર મુખ્ય માંગણીઓ
બાંગ્લાદેશે પાકિસ્તાન સમક્ષ ચાર મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ ઉઠાવ્યા:
- ૧૯૭૧ના હત્યાકાંડ માટે ઔપચારિક માફી.
- સ્વતંત્રતા પહેલાની મિલકતો માટે નાણાકીય વળતર (લગભગ ૪.૫૨ અબજ ડોલર).
- બાંગ્લાદેશમાં ફસાયેલા પાકિસ્તાની નાગરિકોનું વળતર.
- ૧૯૭૦ના ચક્રવાત પીડિતો માટે મળેલી વિદેશી સહાય પરત કરવી.
વિદેશ બાબતોના સલાહકાર મોહમ્મદ તૌહીદ હુસૈને કહ્યું કે આવા જૂના મુદ્દાઓ એક દિવસમાં ઉકેલાશે નહીં. પરંતુ જો સંબંધો સુધારવા હોય તો તેનો ઉકેલ જરૂરી છે.
યુનુસ સરકારના પ્રયાસો
બાંગ્લાદેશના વચગાળાના સરકારના વડા મોહમ્મદ યુનુસ છેલ્લા એક વર્ષથી પાકિસ્તાન સાથે સંબંધો સુધારવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. તેઓ પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાન શાહબાઝ શરીફને પણ મળ્યા હતા, પરંતુ ૧૯૭૧નો મુદ્દો હજુ પણ સૌથી મોટો અવરોધ છે.
ડારની આ મુલાકાત દરમિયાન, બંને દેશોએ ઘણા કરારો પર પણ હસ્તાક્ષર કર્યા હતા જેમાં વેપાર સહયોગ, રાજદ્વારી પાસપોર્ટ પર વિઝા મુક્તિ અને થિંક ટેન્કની ભાગીદારીનો સમાવેશ થાય છે.
1971માં શું થયું?
૧૯૭૧માં, પાકિસ્તાન સેનાએ ‘ઓપરેશન સર્ચલાઇટ’ શરૂ કર્યું. આમાં લાખો બંગાળીઓનો નરસંહાર કરવામાં આવ્યો અને લગભગ ત્રણ લાખ મહિલાઓ પર બળાત્કારના કિસ્સાઓ પ્રકાશમાં આવ્યા. આ જ કારણ છે કે બાંગ્લાદેશ સતત માફીની માંગ કરી રહ્યું છે.
વિપક્ષના આરોપો
ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન શેખ હસીનાની પાર્ટી અવામી લીગે યુનુસ સરકાર પર પાકિસ્તાનના એજન્ડાને અનુસરવાનો અને દેશના મુક્તિ સંગ્રામના ઇતિહાસને નબળી પાડવાનો પ્રયાસ કરવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો.
