Bank Locker માટે શું શું ધ્યાનમાં રાખવું જોઈએ?
Bank Locker : બેંક લોકર એક સુરક્ષિત સુવિધા છે જ્યાં તમે ઘરેણાં, દસ્તાવેજો વગેરે રાખી શકો છો. ભાડા કદ અને શહેર પર આધાર રાખીને બદલાય છે (₹1000₹10,000+ GST). લોકર મેળવવા માટે બેંક ખાતું જરૂરી છે. સુરક્ષા મજબૂત છે, પરંતુ નુકસાનના કિસ્સામાં બેંક મર્યાદિત વળતર આપે છે. ખાનગી વીમો લેવો એ સમજદારીભર્યું છે. આરબીઆઈએ આ માટે સ્પષ્ટ નિયમો બનાવ્યા છે.
Bank Locker : બેંક લૉકર એ એક પ્રકારનું સેફ ડિપોઝિટ બોક્સ હોય છે, જેમાં તમે તમારા કિંમતી સામાનને સુરક્ષિત રાખી શકો છો. એમાં સોનાં-ચાંદીના ઝવેરાતો, મિલકતના કાગળપત્રો, વસીયત અથવા અન્ય મહત્વની વસ્તુઓ રાખી શકાય છે. આ લૉકર બેંકના સુરક્ષિત વૉલ્ટમાં રાખવામાં આવે છે, જે ખાસ કરીને ચોરી, આગ અને કુદરતી આફતોથી બચાવવા માટે બનાવવામાં આવ્યા હોય છે.
આ માટે તમને બેંકને ભાડું ચૂકવવું પડે છે, જે વાર્ષિક રીતે વસૂલવામાં આવે છે.
લૉકરનું ભાડું કેટલું હોય છે?
બેંક લૉકરનું ભાડું લૉકરના કદ અને બેંકની શાખાના સ્થાન પર આધાર રાખે છે. જો તમે ગામ કે નાના શહેરમાં બેંક લૉકર લ્યો છો, તો નાના કદના લૉકરના વાર્ષિક ભાડું આશરે 1000 રૂપિયાથી શરૂ થઈ શકે છે. જ્યારે મોટા શહેરો જેમ કે દિલ્હી, મુંબઈ અથવા બેંગલોરમાં મોટું લૉકર લ્યો છો, તો વાર્ષિક ભાડું 10,000 રૂપિયા સુધી હોઈ શકે છે.
ભાડા ઉપરાંત, GST પણ લાગતું હોય છે જે કુલ ખર્ચમાં ઉમેરાય છે. કેટલીક બેંકો લૉકર માટે સિક્યુરિટી ડિપોઝિટ પણ માંગે છે, જે લૉકર સરેન્ડર કરતા સમય પર કોઈ બાકી ન હોય તો પાછું મળે છે.
લૉકર લેવા માટે જરૂરી શરતો:
સૌથી પહેલાં, તમારું તે બેંકમાં સેવિંગ્સ અથવા કરંટ અકાઉન્ટ હોવું જોઈએ. આ અકાઉન્ટ લૉકર સાથે લિંક હોય છે જેથી બેંકને તમારી ઓળખ અને ટ્રાન્ઝેક્શનનો રેકોર્ડ મળે.
કેટલીક બેંકો માટે તમારું અકાઉન્ટ ઓછામાં ઓછા 6 મહિનાથી એક્ટિવ હોવું જોઈએ અને તેમાં સારો બેલેન્સ હોવો જોઈએ.
નવા ગ્રાહકો માટે કેટલીક બેંકો ફિક્સ્ડ ડિપોઝિટ (FD) ખોલવાની શરત પણ રાખે છે, જે લૉકર ભાડાના સિક્યુરિટી તરીકે કામ કરે છે.
તમારી વસ્તુઓ કેટલી સુરક્ષિત છે?
બેંક લૉકરની સૌથી મોટી વિશેષતા તેની સુરક્ષા છે. આ લૉકરો બેંકના હાઈ-સિક્યુરિટી વૉલ્ટમાં રાખવામાં આવે છે, જ્યાં 24/7 CCTV કેમેરા, બર્ગલર અલાર્મ અને સિક્યુરિટી ગાર્ડ્સની દેખરેખ રહે છે.
લૉકર ખોલવા માટે બે ચાબીઓની જરૂર પડે છે — એક તમારી પાસે અને બીજી બેંક પાસે. કેટલીક બેંકો બાયોમેટ્રિક વેરિફિકેશન પણ ઉપયોગ કરે છે. આ વૉલ્ટ આગ, પાણી અને ભૂકંપ જેવી કુદરતી આપદાઓથી બચાવવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યા છે.
પણ ધ્યાનમાં રાખવું કે, જો લૉકરમાં મૂકાયેલ વસ્તુ કોઈ કારણસર બગડી જાય અને બેંકની કોઇ લાપરવાહી ન હોય, તો બેંક તેના માટે જવાબદાર નથી. આવા સમયે તમે તમારી કિંમતી વસ્તુઓનું ઈન્શ્યોરન્સ કરાવી શકો છો, જેથી નુકસાન થવાથી મुआવજો મેળવી શકો.
RBI ના નિયમો અને શરતો
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ લૉકર સુવિધાને વધુ પારદર્શક બનાવવા માટે કેટલીક નિયમાવલી બનાવી છે. 2021 ના નિયમો અનુસાર, બધા બેંકોને એક સ્ટાન્ડર્ડ લૉકર એગ્રીમેન્ટ ફોર્મ ઉપયોગ કરવું ફરજિયાત છે. આ એગ્રીમેન્ટમાં તમારા અને બેંકના અધિકાર અને જવાબદારીઓ સ્પષ્ટ રીતે લખેલ હોય છે.
તમે ઓછામાં ઓછા દર 5 વર્ષમાં એક વખત તમારો લૉકર મુલાકાત લેજો તે આવશ્યક છે. જો તમે લાંબા સમય સુધી લૉકર ઉપયોગ નથી કરતા, તો બેંક તમને નોટિસ આપી શકે છે. જો ભાડું 3 વર્ષ સુધી બાકી રહે છે, તો બેંક લૉકર ખોલીને અંદરની વસ્તુ વેચીને બાકી રકમ વસૂલ કરી શકે છે.
લૉકરમાં તમે ગહના, જરૂરી દસ્તાવેજો, નાના કલેક્શનના સામાન, વસીયત, બોન્ડ, શેર સર્ટિફિકેટ્સ અને પરિવારની વારસાગત વસ્તુઓ મૂકી શકો છો. પરંતુ કેટલાક સામાનો લૉકરમાં રાખવો મનાઈ છે જેમ કે રોકડ નાણાં, હથિયાર, ડ્રગ્સ, વિસ્ફોટક વસ્તુઓ, ખરાબ થવાની વસ્તુઓ અને કોઈ પણ ગેરકાયદેસર વસ્તુઓ.
જો તમે રોકડ નાણાં લૉકરમાં મૂકો છો, તો તે RBI ના નિયમોનુ ઉલ્લંઘન છે અને નુકસાન થાય તો તમને કોઇ મુઆવજો પણ નહીં મળશે.
લૉકરનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો?
લૉકરનો ઉપયોગ ફક્ત બેંકના કામકાજના કલાકોમાં જ કરી શકાય છે. જ્યારે પણ તમે લૉકર ખોલવા જશો, બેંક તમારી ઓળખ તપાસશે અને તમારું મુલાકાત રેકોર્ડ કરશે. કેટલાક બેંકો વર્ષમાં 12 મુફત મુલાકાતો આપે છે, તે પછી દરેક મુલાકાત માટે 100 રૂપિયા + GST ચાર્જ લગાવી શકે છે. લૉકર ખોલવા માટે તમારું અને બેંકના સુરક્ષા કર્મચારીનું બંને ચાવી જરૂરી હોય છે. જો તમે ચાવી ગુમાવી દો, તો બેંક નવો ચાવી બનાવવાનો કે લૉકર તોડવાનો ખર્ચ તમે ભરવો પડે.
RBI ના નિયમો અનુસાર, જો ચોરી, આગ અથવા બેંક કર્મચારીની ઠગાઈને કારણે લૉકરમાં રાખેલ સામાન નુકસાન થાય, તો બેંક મહિનેના ભાડાના 100 ગણા સુધીના ભાડા ચૂકવશે. ઉદાહરણ તરીકે, જો તમારું લૉકર ભાડું 5000 રૂપિયા છે, તો મહત્તમ 5 લાખ રૂપિયાનો મुઆવજો મળશે. પણ જો તમે લાખોની કિંમતના સોના કે હીરા રાખ્યા હોય, તો આ રકમ ખૂબ જ ઓછો થશે. તેથી તમારા કિંમતી સામાનનું પ્રાઇવેટ ઈંશ્યોરન્સ કરાવવું વધુ સમજદારીભર્યું રહેશે.
