Interim Budget 2024:નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે ગુરુવારે મોદી સરકારના બીજા કાર્યકાળનું છેલ્લું બજેટ રજૂ કર્યું. તેમના વચગાળાના બજેટ ભાષણમાં નાણાપ્રધાને ખાસ કરીને ઈન્ડિયા મિડલ ઈસ્ટ-યુરોપ ટ્રેડ કોરિડોર (IMEC) નો ઉલ્લેખ કર્યો અને કહ્યું કે આ કોરિડોર આગામી 100 વર્ષમાં વૈશ્વિક વેપારનો આધાર બનશે.
નાણામંત્રીએ કહ્યું, ‘કોવિડ રોગચાળા પછી, એક નવી વૈશ્વિક વ્યવસ્થા ઉભરી રહી છે. જ્યારે વિશ્વ ખૂબ જ મુશ્કેલ સમયમાંથી પસાર થઈ રહ્યું હતું, ત્યારે ભારતે G20ની યજમાની કરી હતી. ભારતે રોગચાળાને કારણે ખાદ્ય કટોકટી, ખાતરની અછત, ખોરાક અને નાણાની તંગીમાંથી પસાર થઈ રહેલા વિશ્વમાં સફળતાપૂર્વક તેનો માર્ગ શોધી કાઢ્યો છે.
તેમણે કહ્યું, ‘ભારત મધ્ય પૂર્વ-યુરોપ વેપાર કોરિડોર, જેની ઘોષણા ગયા વર્ષે G20 સમિટ દરમિયાન કરવામાં આવી હતી, તે ભારત અને સમગ્ર વિશ્વ માટે ગેમચેન્જર સાબિત થશે. વિકસિત ભારત માટેનું અમારું વિઝન કુદરત સાથે ચાલીને સમૃદ્ધિ હાંસલ કરવાનું છે અને દરેકને તેમની ક્ષમતા સુધી પહોંચવાની તક આપવાનું છે.
નાણામંત્રીએ કહ્યું, “ભારત માટે આ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. પીએમ મોદીના શબ્દોનું પુનરાવર્તન કરવા માટે, આ કોરિડોર આગામી 100 વર્ષમાં વિશ્વ વેપારનો આધાર બનશે. ઇતિહાસ યાદ રાખશે કે આ કોરિડોર ભારતની ધરતી પર શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો.”
IMEC શું છે?
IMEC એ ભારતને મધ્ય પૂર્વ દ્વારા યુરોપ સાથે જોડવાનો એક મેગા પ્રોજેક્ટ છે જેને ગયા વર્ષે ભારતમાં યોજાયેલી G-20 સમિટ દરમિયાન મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. આ પ્રોજેક્ટ માટેના એમઓયુ પર 9 સપ્ટેમ્બરના રોજ હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા અને તેને ઐતિહાસિક કરાર તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યા હતા. ભારત ઉપરાંત એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કરનારા દેશોમાં અમેરિકા, સાઉદી અરેબિયા, સંયુક્ત આરબ અમીરાત (યુએઈ), યુરોપિયન યુનિયન, ફ્રાન્સ, ઈટાલી અને જર્મની જેવા દેશોનો સમાવેશ થાય છે.
આ અંતર્ગત એક વિશાળ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર બનાવવામાં આવશે જેમાં ભારતને રેલ અને દરિયાઈ માર્ગે યુરોપ સાથે જોડવામાં આવશે. આની સાથે જોડાયેલા દેશો માટે વેપાર અને કનેક્ટિવિટી ખૂબ જ સરળ બની જશે અને માનવામાં આવે છે કે આ પ્રોજેક્ટ નિમ્ન અને મધ્યમ આવક ધરાવતા દેશોમાં વિકાસ માટે ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના અભાવને દૂર કરશે.
કોરિડોર કેવો હશે?
કોરિડોર રેલવે અને શિપિંગ નેટવર્કનું મજબૂત જોડાણ બનાવશે જે વેપારને સરળ બનાવશે અને સમયની પણ બચત કરશે.
આ માટે ભારતના મુંબઈથી UAE સુધીનો દરિયાઈ માર્ગ તૈયાર કરવામાં આવશે. આ શિપિંગ નેટવર્કને રેલ નેટવર્ક બનાવીને સમગ્ર મધ્ય પૂર્વ સાથે જોડવામાં આવશે. રેલ નેટવર્ક UAE, સાઉદી અરેબિયા, જોર્ડન અને ઇઝરાયેલ સુધી વિસ્તરશે. મધ્ય પૂર્વમાં બિછાવેલા આ રેલ નેટવર્કને ફરી એકવાર દરિયાઈ માર્ગ સાથે જોડવામાં આવશે. રેલ નેટવર્કને બે દરિયાઈ માર્ગો સાથે જોડવામાં આવશે – પહેલો ઈઝરાયેલના હાઈફા બંદરથી ઈટાલી અને બીજો ઈઝરાયેલથી ફ્રાન્સ.
ભારતને કેટલો ફાયદો?
ભારતને IMEC પાસેથી ઘણી અપેક્ષાઓ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ પ્રોજેક્ટ ચીનના બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઈનિશિએટિવને ટક્કર આપશે. ભારત ચીનના આ પ્રોજેક્ટનો વિરોધ કરી રહ્યું છે અને જો IMEC ગ્રાઉન્ડ રિયાલિટી બનશે તો ભારત આ ક્ષેત્રમાં ચીન સાથે જોરદાર સ્પર્ધા કરી શકશે.
ભારત અને યુરોપ વચ્ચેનો રૂટ હાલમાં ઘણો સમય લે છે અને ખર્ચાળ પણ છે. ભારત યુરોપ પહોંચવા માટે સુએઝ કેનાલનો ઉપયોગ કરે છે. પરંતુ જો કોરિડોર બનશે તો ભારત મુંબઈથી સીધો યુએઈ માલ મોકલશે અને પછી માલ ટ્રેન દ્વારા ઈઝરાયેલના હાઈફા પોર્ટ પર જશે અને ત્યાંથી દરિયાઈ માર્ગે યુરોપ પહોંચશે. આનાથી સમય અને પૈસા બંનેની બચત થશે. એવું માનવામાં આવે છે કે IMEC કોરિડોરના નિર્માણથી ભારતની નિકાસ અનેકગણી વધી જશે.