Demat Account: પોપ્યુલર વેબ સિરીઝ સ્કેમ 1992નો એક પોપ્યુલર ડાયલોગ છે કે ‘શેરબજાર એટલો ઊંડો કૂવો છે કે તે આખા દેશની તરસ છીપાવી શકે છે’. પરંતુ શેરબજારના આ ઊંડા કૂવામાંથી પાણી કાઢવા માટે તમારે જે ડોલની સૌથી વધુ જરૂર પડે છે તેને ડીમેટ એકાઉન્ટ કહેવાય છે. એટલે કે, શેરબજારમાં રોકાણ શરૂ કરવા માટેનું પ્રથમ સ્ટેપ ડી-મેટ એકાઉન્ટ ખોલવાનું છે. ઘણા લોકો કે જેઓ શેર માર્કેટમાં રોકાણ શરૂ કરવા માંગે છે તેઓ ડીમેટ ખાતું કેવી રીતે ખોલવું તે જાણતા નથી. તો ચાલો જાણીએ ડીમેટ એકાઉન્ટ અને તેને ખોલવાની સમગ્ર પ્રોસેસ વિશે.
સ્ટોક માર્કેટમાં રોકાણ કરવા માટે ડીમેટ એકાઉન્ટ જરૂરી
ડીમેટ એકાઉન્ટનું પૂરું નામ ડીમટીરિયલાઈઝડ એકાઉન્ટ છે. તે સામાન્ય બચત ખાતા જેવું જ છે. જેમ ડીમેટ એકાઉન્ટ બેંકમાં આપણા પૈસા સુરક્ષિત રાખે છે, તેવી જ રીતે ડીમેટ ખાતું પણ આપણને ઈલેક્ટ્રોનિક સ્વરૂપ દ્વારા શેર અને સિક્યોરિટીઝ રાખવાની મંજૂરી આપે છે. ડીમેટ એકાઉન્ટ ભૌતિક શેરોને ડીમટીરિયલાઈઝ્ડ રીતે સ્ટોર કરે છે. ફિજીકલ સ્ટોક્સને ઈલેક્ટ્રોનિક સ્વરૂપમાં રૂપાંતરિત કરવાની પ્રોસેસને ડીમટીરિયલાઈઝેશન કહેવામાં આવે છે. ટ્રેડિંગ સમયે, આ શેર ડેબિટ થાય છે અને માત્ર ડીમેટ ખાતા દ્વારા જ જમા થાય છે.
ડીમેટ એકાઉન્ટના ચાર પ્રકાર
સમજો કે ડીમેટ એકાઉન્ટના ચાર પ્રકાર છે. ડીમેટ એકાઉન્ટ ખોલતી વખતે, ઇન્વેસ્ટર્સએ તેમની પ્રોફાઇલ અનુસાર ડીમેટ એકાઉન્ટ પસંદ કરવું જોઈએ. તમે થોડી જ મિનિટોમાં તમારું ડીમેટ એકાઉન્ટ ખોલી શકો છો અને શેર માર્કેટમાં ટ્રેડિંગ શરૂ કરી શકો છો. ચાલો વિવિધ પ્રકારના ડીમેટ એકાઉન્ટઓ વિશે જાણીએ.
રેગ્યુલર ડીમેટ એકાઉન્ટ
આ ડીમેટ એકાઉન્ટ એવા ઇન્વેસ્ટર્સ માટે છે જેઓ ફક્ત શેર ખરીદવા અને વેચવા અને સિક્યોરિટીઝ જમા કરવા માગે છે. જ્યારે પણ તમે શેર વેચો છો ત્યારે તે તમારા એકાઉન્ટમાંથી ડેબિટ થશે અને જ્યારે પણ તમે શેર ખરીદો છો ત્યારે તે તમારા એકાઉન્ટમાં જમા થશે.
બેસિક સર્વિસ ડિમેટ એકાઉન્ટ
આ માર્કેટ રેગ્યુલેટર સેબી દ્વારા રજૂ કરવામાં આવેલ ડી-મેટ એકાઉન્ટનો એક નવો પ્રકાર છે. નાના ઇન્વેસ્ટર્સને ધ્યાનમાં રાખીને આ એકાઉન્ટ શરૂ કરવામાં આવ્યું છે.
રિપેટ્રિએબલ ડીમેટ એકાઉન્ટ
રિપેટ્રિએબલ ડીમેટ એકાઉન્ટ ભારતની બહાર રહેતા લોકો એટલે કે NRI માટે છે. આ એકાઉન્ટ દ્વારા આવા લોકો ભારતીય શેરબજારમાં રોકાણ કરવાનું શરૂ કરી શકે છે. જો કે, ફંડ ટ્રાન્સફર કરવા માટે, આ એકાઉન્ટને NRI એકાઉન્ટ સાથે લિંક કરવું પડશે.
નોન- રિપેટ્રિએબલ ડીમેટ એકાઉન્ટ
આ એકાઉન્ટ NRI માટે પણ છે. જો કે આ એકાઉન્ટ દ્વારા વિદેશમાં પૈસા ટ્રાન્સફર કરી શકાતા નથી.
ડીમેટ એકાઉન્ટ કેવી રીતે ખોલી શકાય
તમે તમારી બેંક અથવા કોઈપણ બ્રોકરેજ ફર્મ દ્વારા ડી-મેચ એકાઉન્ટ ખોલાવી શકો છો. ડીમેટ એકાઉન્ટ ખોલવા માટે, પ્રથમ તમારે ડિપોઝિટરી પાર્ટિસિપન્ટ (ડીપી) પસંદ કરવું પડશે. તે બેંક અથવા બ્રોકર હોઈ શકે છે. ડીમેટ એકાઉન્ટ ખોલાવતી વખતે બ્રોકરેજ ચાર્જિસ, વાર્ષિક ચાર્જ અને લીવરેજ પર ધ્યાન આપવું પણ ખૂબ જ જરૂરી છે. આ સાથે, તમારે ડીમેટ એકાઉન્ટ ખોલવા માટે KYC ફોર્મ પણ ભરવું પડશે અને સબમિટ કરવું પડશે. આ સાથે તમારે પાન કાર્ડ, રહેઠાણનો પુરાવો, આઈડી પ્રૂફ અને પાસપોર્ટ સાઇઝનો ફોટો પણ સબમિટ કરવાનો રહેશે. આ સાથે, તમારે બેંકની વિગતો સાથે રદ કરાયેલ ચેક પણ સબમિટ કરવો પડશે. આ પછી તમારે કરાર પર પણ હસ્તાક્ષર કરવા પડશે. હાલમાં, ઘણી બેંકો ડીમેટ એકાઉન્ટ ઓનલાઈન ખોલવાની સુવિધા આપે છે.
ડીમેટ એકાઉન્ટના ફાયદા શું છે
ડીમેટ એકાઉન્ટ કોઈપણ મુશ્કેલી વિના શેરના ઝડપી ટ્રાન્સફરની સેવા પૂરી પાડે છે. ડીમેટ એકાઉન્ટ દ્વારા જ શેરબજારમાં રોકાણ કરી શકાય છે અને તે આપણા શેરને પણ સુરક્ષિત રાખે છે. ડીમેટ એકાઉન્ટ દ્વારા વેપારી પ્રવૃત્તિઓને સરળતાથી ટ્રેક કરી શકાય છે. તે ગમે ત્યાંથી અને ગમે ત્યારે એક્સેસ કરી શકાય છે.
