બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન, બજેટ સાંજે 5 વાગ્યે રજૂ કરવામાં આવતું હતું. અંગ્રેજોએ તેમની અનુકૂળતા મુજબ આ સમય પસંદ કર્યો હતો. પરંતુ આઝાદીના દાયકાઓ પછી પણ ભારતમાં બજેટ સાંજે 5 વાગ્યે રજૂ થતું રહ્યું.
સંસદના કામકાજમાં ઘણા નિયમો હતા, જે અંગ્રેજોએ તેમની અનુકૂળતા મુજબ બનાવ્યા હતા. પરંતુ આઝાદી પછી પણ તેઓ લાંબા સમય સુધી ચાલતા હતા. ધીરે ધીરે આ નિયમો બદલાયા. આવો જ એક નિયમ અટલ બિહારી વાજપેયીની સરકારમાં બદલાયો હતો. આ નિયમ બજેટ રજૂ કરવાના સમય સાથે સંબંધિત હતો. આ પહેલા દેશનું સામાન્ય બજેટ સાંજે 5 વાગ્યે રજૂ કરવામાં આવતું હતું. અંગ્રેજોએ તેમની અનુકૂળતા મુજબ આ સમય પસંદ કર્યો હતો. પરંતુ આઝાદી પછી પણ ઘણા દાયકાઓ સુધી બજેટ સાંજે 5 વાગ્યે રજૂ થતું રહ્યું. આ પછી અટલ સરકારના સમયમાં બજેટ રજૂ કરવાનો સમય બદલવામાં આવ્યો હતો. ચાલો જાણીએ શું કારણ હતું કે અંગ્રેજો સાંજે 5 વાગ્યે બજેટ રજૂ કરતા હતા.
અંગ્રેજોએ સાંજે બજેટ શા માટે રજૂ કર્યું?
બ્રિટિશ યુગ દરમિયાન સાંજે 5 વાગ્યે બજેટ રજૂ કરવાનું કારણ બ્રિટનનું બજેટ હતું. બ્રિટનમાં સવારે 11 વાગ્યે બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. ભારતનું બજેટ પણ આમાં સામેલ હતું. સાથે જ ભારતીય સંસદમાં પણ બજેટ રજૂ કરવું જરૂરી હતું. જ્યારે બ્રિટનમાં સવારના 11:30 વાગ્યા છે, ત્યારે ભારતમાં સાંજના 5 વાગ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં, ભારતમાં બજેટ સાંજે 5 વાગ્યે રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. પરંતુ આઝાદીના દાયકાઓ પછી પણ અંગ્રેજોની આ પરંપરાને સંસદમાં અનુસરવામાં આવી હતી.
યશવંત સિંહાએ પરંપરા બદલી
અંગ્રેજોની આ પરંપરા અટલ સરકારમાં બદલાઈ ગઈ. વર્ષ 2001માં ભારતમાં એનડીએની સરકાર હતી અને અટલ બિહારી વાજપેયી વડાપ્રધાન હતા. ત્યારબાદ તત્કાલિન નાણામંત્રી યશવંત સિંહાએ બજેટ રજૂ કરવાનો સમય સાંજે 5 વાગ્યાથી બદલીને 11 વાગ્યાનો કરી દીધો હતો. આ પછી દર વર્ષે સંસદમાં સવારે 11 વાગ્યે સામાન્ય બજેટ રજૂ કરવામાં આવે છે.
મોદી સરકારે અંગ્રેજોની આ પરંપરાનો અંત કર્યો
સામાન્ય બજેટથી અલગ રેલવે બજેટ રજૂ કરવાની પરંપરા અંગ્રેજોના સમયથી ચાલી આવે છે. નરેન્દ્ર મોદીના કાર્યકાળ દરમિયાન રેલવે બજેટ અલગથી રજૂ કરવાની પરંપરા નાબૂદ કરવામાં આવી હતી. રેલવે બજેટની પરંપરાનો અંત લાવવાનું સૂચન તત્કાલિન રેલવે મંત્રી સુરેશ પ્રભુ તરફથી આવ્યું હતું.
