Heat hit Production of Milk: સામાન્ય રીતે ઉનાળામાં દૂધ ઉત્પાદનમાં ઘટાડો જોવા મળે છે, પરંતુ આ વખતે તેની ખરાબ અસર થઈ હોવાના અહેવાલો છે. હવામાન વિભાગે આ ઉનાળામાં તીવ્ર ગરમીનું મોજું આવવાની શક્યતા વ્યક્ત કરી છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે ગરમીની લહેર અને જળાશયો સુકાઈ જવાને કારણે દૂધાળા પશુઓ માટે ઘાસચારો અને પાણીની અછત સર્જાઈ શકે છે. જેના કારણે આગામી દિવસોમાં દૂધ ઉત્પાદન પર અસર પડી શકે છે. જો આમ થશે તો દૂધના ભાવમાં પણ વધારો થવાની શક્યતા વધી ગઈ છે.
આ મહિને 4 એપ્રિલના ડેટા અનુસાર દેશના 150 મોટા જળાશયોમાં પાણીનું સ્તર 35 ટકા છે, જે એક વર્ષ પહેલાની સરખામણીમાં 17 ટકા ઓછું છે અને છેલ્લા 10 વર્ષની સરેરાશ કરતાં બે ટકા ઓછું છે. આ સમયે આ આંકડા ચિંતાજનક ચિત્ર રજૂ કરી રહ્યા છે. જેમ જેમ ઉનાળાની ઋતુ ચરમસીમાએ પહોંચે છે તેમ તેમ આ ચિત્ર વધુ વિકટ બનવાની આશા રાખી શકાય છે.
સરેરાશ છૂટક કિંમતમાં વધારો
રિપોર્ટ અનુસાર, સ્પોટ ટ્રેડર્સે કહ્યું કે 6.5% ફેટવાળા દૂધની કિંમત 47-48 રૂપિયા પ્રતિ લિટર છે જે ગયા વર્ષે 57-58 રૂપિયા હતી. પરંતુ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ કન્ઝ્યુમર અફેર્સ ડેટા અનુસાર, અખિલ ભારતીય સરેરાશ છૂટક કિંમત 57.6 રૂપિયા પ્રતિ લિટર છે જે એક વર્ષ અગાઉ 56 રૂપિયા હતી.
અનુમાન મુજબ, 2023-24માં દેશમાં દૂધનું ઉત્પાદન 24 થી 25 કરોડ ટન થશે, જે એક વર્ષ પહેલા કરતા 4.5 ટકા વધુ છે. દૂધ ઉત્પાદનની દ્રષ્ટિએ ભારત વિશ્વમાં પ્રથમ ક્રમે છે પરંતુ માથાદીઠ વપરાશની દ્રષ્ટિએ દેશ ઘણો પાછળ છે. દેશમાં માથાદીઠ દૂધનો વાર્ષિક વપરાશ માત્ર 84 કિલો છે જ્યારે ફિનલેન્ડમાં તે 430 કિલો છે.
ચોમાસાની ગતિવિધિ પર નજર રાખવી
નિષ્ણાતો કહે છે કે આ ઉનાળામાં તાપમાન સરેરાશથી વધુ રહેવાની ધારણા છે. આ ખાસ કરીને મહારાષ્ટ્ર, ઓડિશા અને દક્ષિણના રાજ્યોમાં થઈ શકે છે. જળાશયોમાં પાણીનું સ્તર ઘટવાને કારણે આગામી દિવસોમાં દેશમાં પાણીની તંગી સર્જાઈ શકે છે. આના કારણે પ્રાણીઓને પૂરતું પાણી નહીં મળે અને તેનાથી દૂધ ઉત્પાદન પર અસર થઈ શકે છે, ખાસ કરીને પ્રથમ ત્રિમાસિકમાં, પરંતુ જો ચોમાસું સામાન્ય હોય તો તેની ભરપાઈ કરી શકાય છે.
અધિકારીઓનું કહેવું છે કે આ વખતે સમગ્ર દેશમાં તાપમાન સામાન્ય કરતા વધુ રહેવાની ધારણા છે પરંતુ મધ્ય અને પશ્ચિમ વિસ્તારો સૌથી વધુ પ્રભાવિત થવાની ધારણા છે. પરંતુ ચોમાસુ સામાન્ય રહેવાની ધારણા છે.
ચીઝ અને આઈસ્ક્રીમની માંગ વધશે
ઇન્ડિયન ડેરી એસોસિએશનના પ્રમુખ આર.એસ.સોઢી સહમત છે કે આ વર્ષે ઉનાળાના કારણે સંગઠિત ક્ષેત્ર પાસે દૂધનો ઓછો જથ્થો ઉપલબ્ધ હશે. આ વર્ષે ચીઝ, દહીં, છાશ અને આઈસ્ક્રીમની માંગ પહેલા કરતા વધુ રહેશે.
જો કે, તેમનું માનવું છે કે આનાથી આ ઉત્પાદનોના ભાવમાં વધુ વધારો થશે નહીં. અલબત્ત, કાચા દૂધની કિંમતમાં વધારો થશે પરંતુ તેમાંથી તૈયાર કરવામાં આવતા ઉત્પાદનોના ભાવ પહેલાથી જ કાચા દૂધ કરતા ઘણા વધારે છે. ચરબીના ભાવમાં વધારો થવાની સંભાવના છે કારણ કે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ચરબીની કિંમત ભારતમાં તેના કરતા 150 રૂપિયા વધુ છે.