UPI
UPI Duopoly: Paytm નો UPI માં બજાર હિસ્સો સતત ઘટી રહ્યો છે. RBIની કાર્યવાહી બાદ પેટીએમ પેમેન્ટ બેંક ખોટનો સામનો કરી રહી છે…
દેશમાં ડિજિટલ બેન્કિંગ ક્ષેત્ર ટેલિકોમના માર્ગે ચાલી રહ્યું છે, જ્યાં બે મોટી કંપનીઓ માર્કેટ શેર પર જબરદસ્ત પ્રભુત્વ સ્થાપિત કરી રહી છે. વર્ષની શરૂઆતમાં Paytm મુશ્કેલીમાં મુકાયા બાદ PhonePe અને GooglePeને ઘણો ફાયદો થયો છે. લેટેસ્ટ ડેટામાં આ વાત સામે આવી છે.
PhonePe UPIમાં સૌથી આગળ છે
ડિજિટલ પેમેન્ટના તાજેતરના આંકડા દર્શાવે છે કે UPI પેમેન્ટ્સમાં સૌથી વધુ હિસ્સો ધરાવતા PhonePeએ હવે લગભગ અડધા બજાર પર કબજો કરી લીધો છે. એપ્રિલ 2024માં, UPI માર્કેટમાં PhonePeનો હિસ્સો વધીને 49 ટકા થઈ ગયો. એક વર્ષ પહેલાં, એટલે કે એપ્રિલ 2023માં, કુલ UPI વ્યવહારોમાં PhonePeનો હિસ્સો 47 ટકા હતો.
ગૂગલ પેનો માર્કેટ શેર ખૂબ વધી ગયો
UPI માર્કેટમાં Google Pay બીજા ક્રમે સૌથી વધુ બજાર હિસ્સો ધરાવે છે. ગૂગલ પેનો હિસ્સો હવે એપ્રિલ 2024માં વધીને 38 ટકા થઈ ગયો છે, જે એક વર્ષ પહેલા એપ્રિલ 2023માં 35 ટકા હતો. જો આ રીતે જોવામાં આવે તો UPI માર્કેટમાં ટોચના બે ખેલાડીઓનો હિસ્સો મળીને 87 ટકા થઈ જાય છે.
પેટીએમને ઘણું નુકસાન થયું છે
રિઝર્વ બેંકની કાર્યવાહી બાદ પેટીએમને નુકસાન થયું છે. યુપીઆઈમાં પેટીએમનો બજાર હિસ્સો હવે એપ્રિલ 2024માં ઘટીને 8.4 ટકા થઈ ગયો છે. આ હિસ્સો એક વર્ષ પહેલા એપ્રિલ 2023માં 13.3 ટકા હતો. એટલે કે Paytmના શેરમાં લગભગ 5 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. આનો સૌથી વધુ ફાયદો Google Payને થયો છે, જેનો હિસ્સો 3 ટકા વધ્યો છે, જ્યારે PhonePeનો માર્કેટ શેર 2 ટકા વધ્યો છે.
70 થી વધુ મુખ્ય UPI એપ્સ
આ ત્રણેય કંપનીઓનો સંયુક્ત બજાર હિસ્સો 95 ટકાથી વધુ છે. NPCI અનુસાર, ભારતીય બજારમાં UPI પેમેન્ટની સુવિધા પૂરી પાડતી એપ્સની સંખ્યામાં ઝડપથી વધારો થયો છે. ફ્લિપકાર્ટ, એમેઝોન, ક્રેડ જેવી કંપનીઓ પણ એપ દ્વારા UPI પેમેન્ટની સુવિધા આપી રહી છે. હાલમાં, આવી UPI એપ્સની સંખ્યા લગભગ 70 છે, જેના દ્વારા દર મહિને ઓછામાં ઓછા 10 હજાર UPI ટ્રાન્ઝેક્શન થઈ રહ્યા છે.
ટેલિકોમમાં બે મોટી કંપનીઓનું વર્ચસ્વ
UPI માર્કેટમાં બે મોટી કંપનીઓનો 85 ટકાથી વધુ હિસ્સો દર્શાવે છે કે પરિસ્થિતિ ટેલિકોમ સેક્ટર જેવી છે. જો આપણે ટેલિકોમ સેક્ટર પર નજર કરીએ તો ભારતીય માર્કેટમાં રિલાયન્સ જિયો અને ભારતી એરટેલનું વર્ચસ્વ છે. ભારતીય ટેલિકોમ માર્કેટમાં રિલાયન્સ જિયો લગભગ 40 ટકા શેર સાથે ટોચ પર છે, જ્યારે એરટેલ લગભગ 33 ટકા શેર સાથે બીજા સ્થાને છે. વોડાફોન આઈડિયા લગભગ 20 ટકા હિસ્સા સાથે ત્રીજી સૌથી મોટી કંપની છે.