ફિલ્મને ટેક્સ ફ્રી કરવાનો અર્થ શું છે? આમાં કોનો ફાયદો, કોનું નુકસાન?
ઉત્તર પ્રદેશ, ગુજરાત, મધ્યપ્રદેશ, હરિયાણા, કર્ણાટક, ગોવા અને ત્રિપુરા રાજ્યોમાં ‘ધ કાશ્મીર ફાઇલ્સ’ને ટેક્સ ફ્રી કરવામાં આવી છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ થાય છે કે ફિલ્મને ટેક્સ ફ્રી કરવાનો અર્થ શું છે અને તેનાથી કોને ફાયદો અને નુકસાન કોને થાય છે?
મોટા ભાગના લોકોને ફિલ્મો જોવી ગમે છે અને ન હોય તો પણ થિયેટરમાં મૂવી જોવાની પોતાની એક મજા છે. પરંતુ ફિલ્મો માત્ર મનોરંજનનું સાધન નથી. ઘણી વખત અમુક ફિલ્મો અમુક વિષય પર સારી માહિતી આપે છે તો ઘણી ફિલ્મો સમાજ સાથે જોડાયેલ કોઈ ને કોઈ મુદ્દાને લોકોની સામે લાવવાનું કામ કરે છે. આવી જ એક ફિલ્મ છે ‘ધ કાશ્મીર ફાઇલ્સ’.આ ફિલ્મ કાશ્મીરમાંથી કાશ્મીરી પંડિતોની હિજરત પર આધારિત છે. સોશિયલ મીડિયા પર આ ફિલ્મના ખૂબ વખાણ થઈ રહ્યા છે. હૃદય સ્પર્શી આ ફિલ્મ હવે ઘણા રાજ્યોમાં ટેક્સ ફ્રી કરી દેવામાં આવી છે.
કાશ્મીરમાંથી કાશ્મીરી પંડિતોની હિજરત અને નરસંહારના મુદ્દા પર બનેલી ફિલ્મ ધ કાશ્મીર ફાઇલ લોકોને પસંદ આવી રહી છે. આ ફિલ્મ ડિરેક્ટર વિવેક રંજન અગ્નિહોત્રી દ્વારા બનાવવામાં આવી છે. વેપાર વિશ્લેષક તરણ આદર્શ અનુસાર, 11 માર્ચે રિલીઝ થયેલી ધ કાશ્મીર ફાઇલ્સે પ્રથમ ત્રણ દિવસમાં 27.15 કરોડ રૂપિયાની કમાણી કરી છે. આ ફિલ્મમાં અનુપમ ખેર, મિથુન ચક્રવર્તી, દર્શન કુમાર, ભાષા સુમ્બલી, પલ્લવી જોશી જેવા દિગ્ગજ કલાકારો છે. ઉત્તર પ્રદેશ, ગુજરાત, મધ્યપ્રદેશ, હરિયાણા, કર્ણાટક, ગોવા અને ત્રિપુરા રાજ્યોમાં ‘ધ કાશ્મીર ફાઇલ્સ’ને ટેક્સ ફ્રી કરવામાં આવી છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ થાય છે કે ફિલ્મને ટેક્સ ફ્રી કરવાનો અર્થ શું છે અને તેના ફાયદા અને ગેરફાયદા શું છે?
ટિકિટની કિંમત કેવી રીતે વસૂલવામાં આવે છે?
થિયેટરમાંથી મૂવી ટિકિટ ખરીદવાના બે ભાગ છે. પહેલો ભાગ બેઝ પ્રાઈસ છે અને બીજો ભાગ ટેક્સ છે જે ટિકિટ પર વસૂલવામાં આવે છે. દરેક ફિલ્મની મૂળ કિંમત ફિલ્મના બજેટ પર નિર્ભર કરે છે. આ ટિકિટ પર જે પણ ટેક્સ વસૂલવામાં આવે છે, તે ટેક્સ રાજ્ય સરકાર અને કેન્દ્ર સરકાર વચ્ચે GST અને કેન્દ્રીય GSTના રૂપમાં વહેંચવામાં આવે છે. 2017-18માં GST લાગુ થયા પહેલા ફિલ્મની ટિકિટો પર મનોરંજન કર લાગતો હતો. રાજ્ય સરકારો નક્કી કરતી હતી કે મૂવી ટિકિટ પર કેટલો મનોરંજન કર વસૂલવામાં આવશે. આ ટેક્સ એડમિશન રેટ પર લેવામાં આવે છે, એટલે કે થિયેટરો થિયેટરમાં જેટલી રકમ લે છે.
રાજ્યોના હાથમાંથી મનસ્વી મનોરંજન કર વસૂલવાનો અધિકાર
2017 માં GST લાગુ થયા પછી, મનસ્વી મનોરંજન કર વસૂલવાનો રાજ્યોનો અધિકાર છીનવી લેવામાં આવ્યો. કેન્દ્ર સરકારે નિર્ણય લીધો છે કે દેશના દરેક ભાગમાં મૂવી ટિકિટ પર 28 ટકા GST વસૂલવામાં આવશે. આ GST રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકાર વચ્ચે સમાન રીતે વહેંચવામાં આવશે. 2018 માં, મૂવી ટિકિટ પરના જીએસટીને બે સ્લેબમાં વિભાજિત કરવામાં આવ્યો હતો. જો થિયેટરની ટિકિટની કિંમત/પ્રવેશ દર 100 રૂપિયાથી ઓછો હોય તો તેની ટિકિટ પર 12 ટકા GST લાગશે. જે થિયેટરોનો પ્રવેશ દર રૂ. 100 કરતાં વધુ છે તેમની ટિકિટ પર 18% GST વસૂલવામાં આવશે.
ફિલ્મ કેવી રીતે કરમુક્ત છે?
આવી સ્થિતિમાં, જ્યારે કોઈ રાજ્યમાં કોઈ ફિલ્મને કરમુક્ત બનાવવામાં આવે છે, ત્યારે તેનો અર્થ એ થાય છે કે સંબંધિત રાજ્ય તે ફિલ્મની ટિકિટના વેચાણ પર તેના હિસ્સાનો GST વસૂલશે નહીં, એટલે કે, તે રાજ્યના GSTમાંથી તેના હિસ્સાને માફ કરે છે. ફિલ્મ ટિકિટ.. રાજ્ય સરકારની આ છૂટને કારણે ફિલ્મની ટિકિટ સસ્તી થાય છે. સામાન્ય રીતે ફિલ્મોને તેના વિષયના આધારે ટેક્સમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવે છે. જેમ કે પ્રેરક ફિલ્મો, રાષ્ટ્રીય નાયકો પર બનેલી ફિલ્મો, સાંપ્રદાયિક સૌહાર્દને પ્રોત્સાહન આપતી ફિલ્મો.
