ચાણક્ય નીતિ: ધન સંચયનું મહત્ત્વ – લક્ષ્મી ચંચળ છે, સંકટ માટે તૈયાર રહો
આજના સમયમાં પૈસાનું મૂલ્ય કોઈનાથી છુપાયેલું નથી. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે પૈસાની યોગ્ય બચત કરવી એ માત્ર આજની જરૂરિયાત નથી, પરંતુ ભવિષ્યની સુરક્ષા માટેનો સૌથી મોટો ઉપાય છે? આચાર્ય ચાણક્યએ તેમના ગ્રંથ ‘ચાણક્ય નીતિ’ માં આર્થિક સમજદારી અને ધનના રક્ષણ પર વિશેષ ધ્યાન આપ્યું છે.
ચાણક્યએ કહ્યું છે:
આપદર્થં ધનં રક્ષેત્ ધ્રીમતાં કુઃ કિમાપદઃ।
કદાચિચ્ચલિતા લક્ષ્મી સંચિતોઽપિ વિનશ્યતિ॥
અર્થ:
આપત્તિના સમય માટે ધનનું રક્ષણ કરવું જોઈએ. પણ ધનવાનને શા માટે મુશ્કેલી આવે? તેનો અર્થ છે કે, ધનવાન પર આપત્તિ આવતાં તે ક્યાં રહેશે? પ્રશ્ન એ છે કે લક્ષ્મી (ધન) તો ચંચળ હોય છે, ખબર નહીં ક્યારે નષ્ટ થઈ જાય. જો આવું હોય, તો ક્યારેક સંગ્રહ કરેલું ધન પણ નષ્ટ થઈ શકે છે.
લક્ષ્મીનું ચંચળ સ્વરૂપ
આ શ્લોકમાં ચાણક્ય સ્પષ્ટ કરે છે કે ધનવાન વ્યક્તિ પાસે ગમે તેટલું ધન હોય, ખરાબ સમય આવતા તે બધું ગુમાવી શકે છે. લક્ષ્મીનો સ્વભાવ જ ચંચળ છે અને તેનો કોઈ ભરોસો નથી કે તે હંમેશા સાથે રહેશે. તેથી, વ્યક્તિએ સમજવું જોઈએ કે ધનની સુરક્ષા ફક્ત આજ માટે નહીં, પરંતુ ભવિષ્યની અનિશ્ચિતતાઓ ને ધ્યાનમાં રાખીને પણ કરવી જરૂરી છે.
સંકટની સ્થિતિ માટે હર પળ રહો તૈયાર
અચાનક આવતી બીમારી, આર્થિક સંકટ કે કુદરતી આફતો કોઈની પણ સાથે ગમે ત્યારે થઈ શકે છે. આવા સમય માટે થોડી-થોડી બચત કરવી અને તેને સુરક્ષિત રાખવી એ જ બુદ્ધિમત્તાનું પ્રતીક છે. તેથી:
- દરરોજ થોડા પૈસા બચાવો અને તેને આપત્તિ ભંડોળ (ઇમરજન્સી ફંડ) માટે અલગ રાખો.
- તમારા ખર્ચાઓ પર ધ્યાન આપો અને બિનજરૂરી ખર્ચાઓ ટાળો.
- વિચારપૂર્વક રોકાણ કરો જેથી તમારું ધન સુરક્ષિત રહે.
- ભવિષ્ય માટે એક સારી નાણાકીય યોજના બનાવો અને તમારી આર્થિક સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરો.
પૈસા કમાવવા જરૂરી છે, પરંતુ તેને સંભાળીને રાખવા અને વિચારીને ખર્ચ કરવા એ તેનાથી પણ વધુ મહત્ત્વપૂર્ણ છે. ભવિષ્ય અનિશ્ચિત છે, તેથી પૈસાની બચત માત્ર આજ માટે નહીં, પણ આવતીકાલ માટે પણ અનિવાર્ય છે.
