Table of Contents

આબોહવા પરિવર્તન સામે ખેતી માટે નવી જાતોની તૈયારી

દર વર્ષે ખેડૂતોએ ક્યારેક તીવ્ર ઉકળાટ, તો ક્યારેક અછત ચોમાસું અને અચાનક પૂર જેવી સ્થિતિનો સામનો કરવો પડે છે. આવા પરિબળોના કારણે પાક ઉત્પાદન પર ઘાતક અસર પડે છે. પરંતુ હવે પરિસ્થિતિ બદલાઈ રહી છે. ભારત સરકારના કૃષિ વિભાગ દ્વારા વિજ્ઞાન આધારિત માર્ગ અપનાવીને હવામાન અનુકૂળ બીજ વિકસાવ્યાં છે.

દસ વર્ષમાં 2900 જાતો, તેમાંથી 2661 હવામાન સહનશીલ

કૃષિ મંત્રાલય અનુસાર, વર્ષ 2014 થી 2024 દરમિયાન કુલ 2900 પાકની નવી જાતો વિકસાવવામાં આવી છે. આમાંથી 2661 એવી છે જે દુષ્કાળ, ભારે ગરમી કે પૂર જેવી અસાધારણ પરિસ્થિતિમાં પણ સારું ઉત્પાદન આપે છે. ખેડૂતોએ હવે વરસાદ, તાપમાન કે જમીનના લક્ષણો મુજબ યોગ્ય જાત પસંદ કરી શકાય છે.

11 પાકોની 298 જાતોનો પ્રયોગ 151 જીલ્લાના 448 ગામોમાં

દેશના હવામાન સંવેદનશીલ જિલ્લાઓમાં 11,835 ખેડૂતોને આ અભિયાનમાં સામેલ કરાયા છે. અહીં 11 અલગ-અલગ પાકોની 298 જાતોનું પ્રદર્શન કરાયું છે, જેમાંથી ઘણી જાતો આબોહવામાં ઉચિત રીતે પકવાઈ શકે છે.

climate resilient seeds 1.jpg

આદિવાસી અને નાના ખેડૂતોએ પણ લાભ લીધો

આ યોજનાથી દુરસ્ત વિસ્તારોના નાના અને આદિવાસી ખેડૂતોએ પણ લાભ મેળવ્યો છે. માત્ર 72 દુષ્કાળગ્રસ્ત જિલ્લાઓમાં 5278થી વધુ ખેડૂત પરિવારોને નિઃશુલ્ક હવામાન સહનશીલ બીજ પૂરા પાડવામાં આવ્યા છે.

સમયસર માવઠાની જાણકારી હવે ખેડૂતોના મોબાઈલમાં

ખેતી માટે હવામાન માહિતી પણ એટલી જ મહત્વની છે. તેથી હવામાન વિભાગ દ્વારા ગ્રામીણ કૃષિ મૌસમ સેવા યોજના ચાલી રહી છે. તેના માધ્યમથી રાજ્ય અને તાલુકા સ્તરે આગામી 5 દિવસ માટે હવામાન આગાહી આપવામાં આવે છે, જે ખેડૂતોને મોબાઇલ દ્વારા અપડેટ કરવામાં આવે છે.

મોબાઈલ એપ દ્વારા મિડીયા સુધી માહિતી

ખેડૂતો માટે “મૌસમ”, “મેગદૂત”, “મૌસમગ્રામ” જેવી એપ્લિકેશનો ઉપલબ્ધ છે. આ એપ 13 ભાષાઓમાં માહિતી આપે છે. હવે ખેડૂત પોતાના ગામ/તાલુકા માટે ચોક્કસ આગાહી મેળવી શકે છે.

climate resilient seeds 2.jpeg

બીજ બેંક અને નર્સરીથી લોકલ સ્તરે પૂરતું બિયારણ

અમલમાં આવેલા ગામોમાં હવે ગ્રામ્ય સ્તરની બીજ બેંક અને સમુદાય નર્સરીઓ પણ કાર્યરત છે. જેનાથી દુષ્કાળગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં પણ સમયસર બીજ મળી રહે છે અને ખેડૂત કોઈપણ મોસમમાં તૈયાર રહી શકે છે.

ખેતી માટે તાલીમ

કૃષિ ટેકનોલોજી વ્યવસ્થાપન એજન્સી દ્વારા ખેડૂતોએ યોગ્ય બીજ પસંદગી, ખાતરનું પ્રમાણ અને પાણી વ્યવસ્થાપન જેવી વિગતો પર તાલીમ આપવામાં આવે છે. આ તાલીમથી ખેતી વધુ ઉપયોગી અને ખેતમજૂર-મુક્ત બની રહી છે.