Cow-Based Natural Farming: માળખું બદલતી ખેતીની પદ્ધતિ
Cow-Based Natural Farming: જૂનાગઢ જિલ્લાના માણાવદરના સણોસરા ગામના યુવા ખેડૂત નયનભાઈ બાથાણીએ વર્ષ 2016થી પોતાનું જીવન બદલવાની યાત્રા શરૂ કરી હતી. તેમણે cow-based natural farming એટલે કે ગાય આધારિત પ્રાકૃતિક ખેતીને જીવનશૈલી બનાવી. આજે તેઓ 35 વીઘા જમીનમાં હળદર, મગફળી અને તુવેરનો પાક ઉગાડી છે અને વીઘે રૂ. 80,000થી 1,00,000 સુધીનો નફો મેળવી રહ્યા છે.
ઘરેથી ઉત્પાદન, ખેતરમાંથી વેચાણ
નયનભાઈ પોતાની ખેતીને માત્ર પાક ઉત્પાદનમાં સીમિત રાખતાં નથી. તેઓ મગફળીમાંથી તેલ કાઢવાનું કાર્ય ઘરમાં જ ઘાણી દ્વારા કરે છે અને તેનું વેચાણ સ્થાનિક સ્તરે કરે છે. હળદરની સુકવણી અને પાવડર બનાવવાની પ્રક્રિયા પણ ખેતરમાં જ થાય છે, જેથી વેસ્ટેજ નથી થતું અને મૂલ્યવર્ધન થતું રહે છે.
પ્રેરણાના મૂળસ્ત્રોત અને યાત્રાની શરૂઆત
નયનભાઈ કહે છે કે વર્ષ 2015માં ગાય આધારિત ખેતી અંગેનું એક પુસ્તક વાંચ્યું, જેના પરથી તેમને પ્રેરણા મળી કે હવે જમીનને રાસાયણિક ઝેરથી મુક્ત કરવી જોઈએ. તેમણે શરુઆત હળદરના વાવેતરથી કરી અને અનુભવથી સમજાયું કે રાસાયણિક ખાતર જમીન માટે ધીમું ઝેર છે.
કુટુંબ અને સમાજ સાથે જોડાયેલ યત્ન
નયનભાઈની પત્ની ગામના સખી મંડળ સાથે જોડાયેલી છે અને પ્રાકૃતિક ખેતી અંગે જાગૃતિ ફેલાવવાનું કાર્ય કરે છે. તેમનો દીકરો પણ માણાવદરમાં જ બારમાસી ખેતીના ઉત્પાદનોનું વેચાણ સંચાલિત કરે છે. નયનભાઈ દ્વારા ચલાવવામાં આવતી “દ્વારકેશ પ્રાકૃતિક ફાર્મ” નામની યુટ્યુબ ચેનલ પણ ખેડૂતોમાં નવી આશા જગાવે છે.
લાંબા ગાળાનો દૃષ્ટિકોણ
તેમજ વિજ્ઞાનની જગ્યાએ વિશ્વાસથી અભિગમ ધરાવતા નયનભાઈ માને છે કે પ્રાકૃતિક ખેતી માટે ખેડૂતો આજે નહીં તો આવનારા સમયમાં ચોક્કસ વળશે. તેઓ કહે છે કે, “જમીન અને આવકમાં ફેર જોવા માટે ધીરજ જરૂરી છે, પણ પરિણામ અચૂક મળે છે.” તેમ છતાં, તેઓએ બાગાયત વિભાગની સહાય મેળવી પોતાના કાર્યને આગળ ધપાવ્યું છે.
cow-based natural farming માત્ર ખેતીની પદ્ધતિ નહીં રહી, હવે તે ખેડૂતો માટે એક આવકવર્ધક અને પર્યાવરણીય દૃષ્ટિએ અનુરૂપ જીવનશૈલી બની છે. નયનભાઈ બાથાણીનો પ્રયોગ એ સાબિત કરે છે કે ટેક્નિક અને સંકલ્પથી ગામ પણ સમૃદ્ધ બનવું શક્ય છે.
