શુષ્ક જમીન માટે આશીર્વાદ સમાન પાક
ગુજરાત અને રાજસ્થાન જેવા ગરમ અને ઓછી વરસાદવાળા પ્રદેશોમાં, જ્યાં બાકીના પાકો તકલીફ આપે છે, ત્યાં કોઠીંબડાની ખેતી એટલે ખેડૂતો માટે સોનેરી તક. ઓછા પાણીમાં પણ સારું પકવું, ઔષધીય ગુણોથી ભરપૂર હોવું અને સારી બજાર માંગ એ તેને આર્થિક રીતે ખૂબ નફાકારક બનાવે છે.
રણ જેવી જમીન માટે પણ યોગ્ય છે કોઠીંબડા
કોઠીંબડા એટલે એક પ્રકારનું વેલવાળું શાકભાજી જે દલહન જેવી ચટણી, અથાણા, સૂકો પાવડર કે ઔષધીય મસાલા બનાવવામાં આવે છે. ખાસ કરીને 300-500 મીમી વરસાદવાળા અને ઉચ્ચ તાપમાન ધરાવતાં વિસ્તારો ઉત્તમ છે.
માટી અને ખેતર તૈયાર કરવાની રીત
રેતાળ, હળવી લોમવાળી માટી સૌથી ઉત્તમ.
પાણીનો યોગ્ય નિકાલ જરૂરી છે.
જમીનની pH કિંમત 6.5 થી 7.5 વચ્ચે હોવી જોઈએ.
વાવણી પહેલાં ગાયનું જૂનું છાણ અથવા વર્મીકમ્પોસ્ટ જમીનમાં મિક્ષ કરવું ખૂબ ફાયદાકારક છે.
વાવણીની ઋતુ અને સમય
ઉનાળુ પાક: માર્ચથી એપ્રિલ
ચોમાસુ પાક: જૂનથી જુલાઈ (વરસાદ આધારિત ખેતી માટે શ્રેષ્ઠ)
કેટલો બીજ અને કેટલું અંતર?
પ્રતિ હેક્ટર 3થી 4 કિલો બીજ જરૂર પડે છે.
બીજને વાવતાં પહેલાં ટ્રાઇકોડર્મા કે લીમડાના દ્રાવણથી શોધન કરવું.
બે ચાસ વચ્ચે 2થી 2.5 મીટર અને બે છોડ વચ્ચે 0.5થી 1 મીટરનું અંતર રાખવું.
ખાતર વ્યવસ્થાપન
જૈવિક ખાતર:
8-10 ટન સડેલું છાણ વાવણી પહેલાં મિક્સ કરો.
રાસાયણિક ખાતર (હેક્ટર દીઠ):
નાઇટ્રોજન: 40-50 કિ.ગ્રા
ફોસ્ફરસ: 20-30 કિ.ગ્રા
પોટાશ: 20-25 કિ.ગ્રા
નાઇટ્રોજનને બે હપ્તામાં આપો – એક વખત ફૂલ આવતાં અને બીજું ફળ ફાટતાં.
સિંચાઈનું સંચાલન
3-4 હળવી સિંચાઈઓ પૂરતી હોય છે.
વાવણી પછી
વેલા વધતા સમયે
ફૂલો દેખાવા લાગે ત્યારે
ફળ બને ત્યારે જરૂર હોય તો
નીંદણ અને રોગ નિયંત્રણ
નીંદણ:
15-20 દિવસ અને 30-35 દિવસ પછી હાથથી નીંદણ દૂર કરો.
પેન્ડીમેથાલિન દવા (1.0–1.5 કિ.ગ્રા/હે.) છાંટો.
જીવાતો:
ફળમાખી: મિથાઇલ યૂજીનોલ ટ્રેપ
સફેદ માખી: લીમડાનું તેલ અથવા ઇમિડાક્લોપ્રિડ
થ્રિપ્સ: સ્પિનોસેડ અથવા લીમડાનો અર્ક
રોગો:
પાંદડાના ડાઘ: મેન્કોઝેબ
ડાઉની મિલ્ડ્યુ: મેટાલેક્સિલ
પાવડરી મિલ્ડ્યુ: સલ્ફર આધારિત ફૂગનાશક
કાપણી અને સંગ્રહ પદ્ધતિ
વાવણી પછી 75-90 દિવસમાં કાપણી માટે તૈયાર.
પીળા અથવા સોનેરી રંગનું ફળ તોડો.
તડકામાં સુકવ્યા પછી બીજ અથવા પાવડર માટે ઉપયોગ કરો.
આખું સૂકવીને એરટાઈટ પેકિંગમાં સંગ્રહ કરો.
ઉપજ અને આવક
યોગ્ય સંભાળે 40થી 50 ક્વિન્ટલ/હેક્ટર ઉપજ મળે છે.
જો સૂકો પાવડર બનાવો તો ભાવ 2-3 ગણા વધી શકે છે.
બજાર માંગ અને વેપાર તક
ચટણી, અથાણા, આયુર્વેદિક દવાઓ અને મસાલા ઉદ્યોગમાં ઊંચી માંગ.
ગ્રામીણ ઉદ્યોગો અને સાવલતભરી સપ્લાય ચેઇન માટે વધુ મૂલ્ય ઉમેરે છે.
પેકિંગ, બ્રાન્ડિંગ અને ઓનલાઈન વેચાણ દ્વારા નફો ઘણીગણો વધી શકે છે.
ઓછો ખર્ચ, વધુ નફો
ઓછા ઇનપુટ્સ, ઓછા જંતુનાશકો, ઓછી સિંચાઈ જરૂર.
ઓર્ગેનિક પદ્ધતિઓથી પણ ઊંચી આવક શક્ય.
ઓછા પાણીવાળી જમીનમાં પણ આ પાક ખેતી લાયક છે.
જો તમે સુક્કીભઠ્ઠ જમીનમાં ઓછા ખર્ચે વધુ આવક લાવવો માંગો છો તો કોઠીંબડાની ખેતી એ સાચો રસ્તો છે. આજે જ આ ખેતી શરુ કરો અને કમાણી જોઈને બીજું બધું ભૂલી જશો!
