Eid-ul-Adha 2025: બકરી-ઈદ પર બલિદાનનો અર્થ શું? દેખા-દેખી, ઈર્ષ્યા, અહંકાર, સ્વાર્થ, અભિમાન જેવા દુર્ગુણોથી આત્માને શુદ્વ કરવાનો છે સંદેશ
Eid-ul-Adha 2025: બકરી-ઈદ એટલે કે ઈદ-ઉલ-અદહા ઇસ્લામના મુખ્ય તહેવારોમાંનો એક છે. આ તહેવાર હઝરત ઈબ્રાહિમ-હઝરત ઈસ્માઈલ(અ.સ)ના બલિદાનની યાદમાં ઉજવવામાં આવે છે, જ્યારે તેમણે અલ્લાહના આદેશ પર પોતાના પુત્રનું બલિદાન આપવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. તેમનો સાચો ઈરાદો જોઈને, અલ્લાહે તેમના પુત્રને બદલે પ્રાણીનું બલિદાન સ્વીકાર્યું. અહીં પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે શું બકરી-ઈદ ફક્ત પ્રાણીઓના બલિદાન સુધી મર્યાદિત છે કે તેનો કોઈ ઊંડો પ્રતીકાત્મક અર્થ છે. હવે જ્યારે ભારતમાં બકરી-ઈદ ઉજવવાની તારીખ 7 જૂન નક્કી કરવામાં આવી છે, તો આ પ્રસંગે ચાલો જાણીએ કે ઈદ-ઉલ-અદહા પર પ્રાણીઓના બલિદાન પાછળ શું સંદેશ છે.
ધાર્મિક અને ઐતિહાસિક સંદર્ભમાં બલિદાન
હઝરત ઈબ્રાહિમ(અ.સ)નું બલિદાન માત્ર એક ધાર્મિક ફરજ ન હતી, પરંતુ સંપૂર્ણ સમર્પણ, શ્રદ્ધા અને અલ્લાહના માર્ગમાં બધું બલિદાન આપવાની ભાવનાનું ઉદાહરણ હતું. આ ઘટના આપણને શીખવે છે કે સાચી કુરબાની એટલે અલ્લાહ માટે પોતાની સૌથી પ્રિય વસ્તુનો ત્યાગ. ઇસ્લામમાં, કુરબાની ફક્ત એક ધાર્મિક વિધિ નથી, પણ એક આધ્યાત્મિક પ્રથા પણ છે. તેનો ઊંડો સંદેશ નફ્સ એટલે કે આત્માનું બલિદાન છે, એટલે કે ખરાબ ટેવો, સ્વાર્થ, અભિમાન, દેખા-દેખી અને ઈર્ષ્યા જેવા દુર્ગુણોને દૂર કરીને આત્માને શુદ્ધ કરવાનો છે.
બલિદાન અને સેવાની ભાવના
ઈદ-ઉલ-અદહા એટલે કે બકરી ઈદ એ ફક્ત પ્રાણીનું બલિદાન નથી, પરંતુ સમય, પૈસા, સુખ-સુવિધાઓ અને અહંકારનું બલિદાન આપવું અને સમાજ અને જરૂરિયાતમંદ લોકો માટે કામ કરવું એ જ સાચું બલિદાન છે. જેમ હઝરત ઈબ્રાહીમે(અ.સ) અલ્લાહના આદેશ પર પોતાના પ્રિય પુત્ર હઝરત ઈસ્માઈલ(અ.સ) નું બલિદાન આપવાનું નક્કી કર્યું, તેવી જ રીતે આપણે પણ આપણા જીવનના મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયોમાં અલ્લાહની ઇચ્છાને પ્રાથમિકતા આપવી જોઈએ.
સમકાલીન સમાજમાં કુરબાનીનો વાસ્તવિક અર્થ
આજના સમયમાં, જ્યારે ધાર્મિક પરંપરાઓ ક્યારેક બાહ્ય પ્રદર્શનનું સ્વરૂપ લે છે, ત્યારે તે મહત્વપૂર્ણ બની જાય છે કે આપણે તહેવારોના આંતરિક સંદેશને પણ સમજીએ. કુરબાનીનું માંસ પોતાના સુધી મર્યાદિત ન રાખીને તેને જરૂરિયાતમંદોને વહેંચવું એ માનવતાની સેવા છે. બલિદાનના દિવસે પોતાને પૂછવું કે મેં મારા જીવનમાં શું બલિદાન આપ્યું છે તે આત્મનિરીક્ષણની શરૂઆત છે.
આ તહેવાર આપણને યાદ અપાવે છે કે અલ્લાહ પ્રત્યેની સાચી અકીદત ફક્ત બાહ્ય ધાર્મિક વિધિઓમાં જ નહીં, પરંતુ આંતરિક બલિદાનમાં પણ છે. તે અલ્લાહના માર્ગમાં પોતાના અહંકાર, લોભ અને દુષ્ટતાને છોડી દેવાનું છે.
