Chhath Puja 2024: છઠ પૂજા શા માટે કરવામાં આવે છે, આ તહેવારનો રસપ્રદ ઇતિહાસ રામાયણ-મહાભારત સાથે સંબંધિત છે.
છઠ પૂજા 2024: છઠ, લોક આસ્થાનો મહાન તહેવાર, કારતક મહિનામાં આવે છે. આ તહેવારની શરૂઆત સત્યયુગ અને દ્વાપરના સમયથી માનવામાં આવે છે. માતા સીતા અને દ્રૌપદીએ પણ છઠનું વ્રત રાખ્યું અને સૂર્યની પૂજા કરી.
છઠનો તહેવાર હિન્દુ ધર્મના મહત્વના તહેવારોમાંનો એક છે. બિહાર, ઝારખંડ અને પૂર્વ ઉત્તર પ્રદેશ જેવા ભારતના મોટા ભાગમાં આ તહેવાર ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. પરંતુ હવે છઠનો તહેવાર દેશના વિવિધ રાજ્યો અને વિદેશમાં પણ ભારતીય મૂળના લોકો દ્વારા મોટા પાયે ઉજવવામાં આવે છે.
છઠ ક્યારે છે
પંચાંગ અનુસાર, કારતક માસ ના શુક્લ પક્ષની ષષ્ઠી તિથિએ છઠનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર ચાર દિવસ સુધી ચાલે છે. તે નહાય-ખાયથી શરૂ થાય છે અને ઉષા અર્ઘ્ય સાથે સમાપ્ત થાય છે. ચાલો જાણીએ છઠ પૂજાની તારીખો-
- નહાય ખાયે મંગળવાર, 5 નવેમ્બર, 2024
- ખરણા બુધવાર, 6 નવેમ્બર 2024
- સંધ્યા અર્ઘ્ય ગુરુવાર, 7 નવેમ્બર 2024
- ઉષા અર્ઘ્ય શુક્રવાર, 8 નવેમ્બર 2024
છઠ પૂજાનું મહત્વ
છઠ પૂજા હિન્દુઓનો મુખ્ય તહેવાર છે. તેને લોક આસ્થાનો મહાન તહેવાર કહેવામાં આવે છે. જો આપણે છઠ પર્વની ઉજવણીની શરૂઆત એટલે કે તેના ઈતિહાસની વાત કરીએ તો પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર છઠ મહાપર્વ છઠની શરૂઆતનો સંબંધ સત્યયુગ અને દ્વાપર યુગ સાથે છે. એવું કહેવાય છે કે માતા સીતા અને ભગવાન શ્રી રામે પણ છઠ વ્રત રાખીને સૂર્યદેવની પૂજા કરી હતી. દ્વાપરમાં કર્ણ અને પાંડવોની પત્ની દ્રૌપદીએ પણ સૂર્યની પૂજા કરી હતી.
તમને જણાવી દઈએ કે છઠના તહેવારમાં સૂર્ય દેવ અને છઠ્ઠી મૈયા (દેવી ષષ્ઠી)ની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત આ તહેવાર પ્રકૃતિ, પ્રભાત, વાયુ, પાણી વગેરે સાથે પણ સંકળાયેલો છે. છઠ વ્રતની પૌરાણિક કથા રાજા પ્રિયવંદ સાથે સંબંધિત છે, જેમણે તેમના પુત્રના જીવનને બચાવવા માટે છઠ વ્રતનું પાલન કરતી વખતે સૂર્ય ભગવાન અને છઠ્ઠી માતાની પૂજા કરી હતી. ચાલો જાણીએ છઠ તહેવારનો ઈતિહાસ.
છઠ પૂજાનો ઇતિહાસ
રામ અને માતા સીતાએ કરી હતી છઠ પૂજા – પૌરાણિક કથા અનુસાર, રાવણનો વધ કરીને 14 વર્ષના વનવાસ પછી શ્રી રામ અયોધ્યા પરત ફર્યા હતા. પરંતુ રામે રાવણને મારવાનું પાપ કર્યું હતું. આ પાપમાંથી મુક્ત થવા માટે ઋષિઓની આજ્ઞા પર રાજસૂય યજ્ઞ કરવામાં આવ્યો હતો. પછી મુગ્દલ ઋષિએ ભગવાન રામ અને માતા સીતાને યજ્ઞ માટે પોતાના આશ્રમમાં બોલાવ્યા. મુગ્દલ ઋષિની સલાહ મુજબ માતા સીતાએ સૂર્યદેવની પૂજા કરી અને કાર્તિક શુક્લની ષષ્ઠી તિથિનું વ્રત રાખ્યું. રામ અને સીતાએ છ દિવસ મુગ્દલ ઋષિના આશ્રમમાં રહીને સૂર્યદેવની પૂજા કરી. આ રીતે છઠ પર્વનો ઈતિહાસ રામાયણ કાળ સાથે પણ જોડાયેલો છે.
છઠ પર્વનો ઈતિહાસ મહાભારત સાથે સંબંધિત છે – છઠ પર્વનું મહત્વ મહાભારતમાં પણ વર્ણવવામાં આવ્યું છે. આ મુજબ જ્યારે પાંડવોએ જુગારમાં પોતાનું આખું રાજ્ય ગુમાવ્યું ત્યારે દ્રૌપદીએ છઠ વ્રત રાખ્યું. વ્રતની અસર અને સૂર્યદેવની કૃપાના કારણે પાંડવો પોતાનું ગુમાવેલું રાજ્ય પાછું મેળવી શક્યા.
કર્ણએ શરૂ કરી હતી સૂર્ય પૂજા- મહાભારત સાથે જોડાયેલી અન્ય એક કથા અનુસાર, કર્ણ ભગવાન સૂર્યનો પરમ ભક્ત હતો. દરરોજ સૂર્યોદય સમયે તે કલાકો સુધી પાણીમાં કમર સુધી બેસી રહેતો અને સૂર્યદેવને જળ અર્પણ કરતો. તેથી, એવું માનવામાં આવે છે કે સૂર્ય ભગવાનની પૂજા કર્ણથી શરૂ થઈ હતી અને સૂર્ય ભગવાનના આશીર્વાદથી જ કર્ણ મહાન યોદ્ધા બન્યો હતો.
