તંદુરસ્ત જીવનશૈલી માટે સૌથી અગત્યની સલાહ એ છે કે વારંવાર પાણી પીવું. પાણી શરીર માટે ખૂબ મહત્વનું છે. પાણી શરીરમાંથી બધી ગંદકી દૂર કરવાનું પણ કામ કરે છે. અમેરિકાના પ્રખ્યાત ફિજિશિયન ડોક્ટર ઝેક બુશે કહ્યું છે કે, ‘પાણી એ એક ડીટરજન્ટ જેવું છે જે આપણા શરીરની સફાઇમાં કામ કરે છે. શરીરના દરેક કોષો યોગ્ય રીતે કાર્ય કરવા માટે ઘણું પાણી જરૂરી છે. ચાલો આપણે જાણીએ કે ડિહાઇડ્રેશન એટલે પાણીની અછતને કારણે આપણા શરીરને કેવા પ્રકારની સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે.
મગજને કરે છે અસર
જ્યારે શરીરમાં પાણીની તંગી હોય છે, ત્યારે કોષ મગજમાં સંકેત મોકલે છે કે તમને તરસ લાગી છે. જો કે, ડિહાઇડ્રેશન મગજને અન્ય રીતે અસર કરે છે. ડિહાઇડ્રેશનની સીધી અસર એ મૂડ અને પ્રભાવ સાથે જોડાયેલી છે. અમેરિકન કોલેજ ઓફ ન્યુટ્રિશનના સામયિક અનુસાર, ફક્ત 2 ટકા ડિહાઇડ્રેશન કોઈપણ કાર્યને બગાડે છે. ડિહાઇડ્રેશન મેમરીને પણ અસર કરે છે.
ઇલેક્ટ્રોલાઇટનું સ્તર નીચું થઈ જાય છે
ડિહાઇડ્રેશનને કારણે, ઇલેક્ટ્રોલાઇટનું સ્તર ખૂબ જ ઘટી જાય છે જે મગજમાં ઘણી સમસ્યાઓ પેદા કરી શકે છે. ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ પોટેશિયમ અને સોડિયમ જેવા ખનિજો છે જે કોષો વચ્ચે સંકેતોનું કામ કરે છે. મેયો ક્લિનિક મુજબ, જો તમારી ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ ઓછી છે તો તેઓ કોષોને સંકેત મોકલી શકશે નહીં અને જેને કારણે સ્નાયુઓના તાણથી માંદગી સુધીની સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.
કિડની અને પેશાબની વ્યવસ્થા
જ્યારે શરીરમાં પાણીનો અભાવ હોય છે, ત્યારે કોષો હાયપોથાલેમસને સંકેત મોકલે છે, જે વૈસોપ્રેસિન નામનું હોર્મોન બહાર કાઢે છે. તે એન્ટિડિરેક્ટિક હોર્મોન (એડીએચ) તરીકે પણ ઓળખાય છે. આ હોર્મોન કિડનીને લોહીમાંથી ઓછું પાણી કાઢવાનો સંકેત આપે છે, જેના કારણે પેશાબ ઓછો થાય છે, જાડા ઘાટા અને લીલા રંગના આવે છે. કિડની લોહીનું મુખ્ય ફિલ્ટર છે અને પર્યાપ્ત પ્રવાહી વિના તેઓ શરીરમાંથી ઝેર દૂર કરતા નથી. ડોક્ટર બુશ કહે છે, “આશ્ચર્યજનક રીતે, તમારી કિડની એક દિવસમાં 55 ગેલન પ્રવાહી વહન કરવામાં સક્ષમ છે.”
પાણીનો અભાવ પથરીનું કારણ બની શકે છે
પાણી ન પીવામાં આવે તો કીડનીને ખૂબ મહેનત કરવી પડે છે. નેશનલ કિડની ફાઉન્ડેશન અનુસાર, આ રીતે કિડનીને ઈજા થઈ શકે છે અને તમને કિડનીની બીમારી પણ થઈ શકે છે. શરીરમાં પાણીનો અભાવ પણ પથરીની સમસ્યાઓનું કારણ બને છે. મેયો ક્લિનિક અનુસાર, જે લોકો ગરમ, સૂકા હવામાનમાં જીવે છે અને જેઓ અન્ય કરતા વધારે પરસેવો કરે છે, તે લોકોમાં આ જોખમ વધુ જોવા મળે છે.
લોહી પર અસર
લોહી બનાવવા માટે શરીરને પ્રવાહીની જરૂર હોય છે. જ્યારે શરીરમાં પ્રવાહીનો અભાવ હોય છે, ત્યારે લોહીનું સ્તર પણ ઘટે છે. પ્રખ્યાત ડાયેટિશિયન સ્ટેફનસ્કી કહે છે, “શરીરમાં બ્લડપ્રેશર જાળવવા માટે પૂરતા પ્રવાહીની જરૂર પડે છે.” શરીરમાં પાણીના અભાવને લીધે કોઈને હાઈપોટેન્શન અથવા લો બ્લડ પ્રેશરની ફરિયાદ થઈ શકે છે અને આને કારણે તે વ્યક્તિ બેભાન પણ થઈ શકે છે.
સેક્સ ડ્રાઇવ ઓછી
યુ.એસ. નેશનલ લાઇબ્રેરી ઓફ મેડિસિન અનુસાર, ડિહાઇડ્રેશનની તીવ્ર સ્થિતિ હાયપોવોલેમિક આંચકો જેવી કટોકટીની સ્થિતિનું કારણ પણ બની શકે છે. જ્યાં લોહીમાં ઓક્સિજનનો અભાવ હોય છે અને લોહીના અભાવને લીધે, તે આખા શરીરમાં ફેલાતો નથી. જેના કારણે ઘણા અવયવો કામ કરવાનું બંધ કરી શકે છે. ડોક્ટર બુશ કહે છે કે આને કારણે માથાનો દુખાવો, ચક્કર આવવા, આંખો પર દબાણ, સેક્સ ડ્રાઈવ ગુમાવવી અથવા ઊંઘ ન આવવી જેવી સમસ્યાઓ આવી શકે છે.
પાચન તંત્ર બગડે છે
ચન તંત્રને યોગ્ય રીતે કાર્ય કરવા માટે પૂરતા પ્રમાણમાં પાણીની જરૂર હોય છે. શરીરમાંથી માત્ર કચરો જ બહાર નીકળે છે અને પાચક શક્તિ તંદુરસ્ત રહે છે. સ્ટીફનસ્કી કહે છે, “શરીરમાં પ્રવાહીના અભાવથી શૌચક્રિયા પર અસર પડે છે.”
ત્વચાને થાય છે અસર
પાણીનો અભાવ પણ ત્વચા પર સીધી અસર કરે છે. પાણીના અભાવને લીધે ત્વચા શુષ્ક થવા માંડે છે અને હોઠ ફાટવા લાગે છે. સારી અને સ્વસ્થ ત્વચા માટે સારી હાઇડ્રેશન હોવું મહત્વપૂર્ણ છે.
