E20 ફ્યુઅલ નીતિ પર વિવાદ વધ્યો: માઇલેજ ઘટવાથી ગ્રાહકો નારાજ, હવે સુપ્રીમ કોર્ટ નિર્ણય કરશે
ભારત સરકારે એપ્રિલ 2023માં દેશભરમાં E20 ફ્યુઅલ (20% ઇથેનોલ + 80% પેટ્રોલ) લોન્ચ કર્યું હતું. તેનો ઉદ્દેશ પ્રદૂષણ ઘટાડવાનો, તેલની આયાત પર નિર્ભરતા ઘટાડવાનો અને દેશના ગ્રીન એનર્જીના લક્ષ્યોને પૂર્ણ કરવાનો હતો. પરંતુ હવે, E20 ફ્યુઅલને લઈને દેશભરમાં એક નવી ચર્ચા શરૂ થઈ છે.
ઘણા કાર અને બાઇક માલિકોએ સોશિયલ મીડિયા પર ફરિયાદ કરી છે કે આ ફ્યુઅલના ઉપયોગથી તેમના વાહનોની માઇલેજમાં ભારે ઘટાડો થયો છે. ખાસ કરીને જે વાહનો E20 સુસંગત નથી, તેમાં અસર વધુ જોવા મળી છે.
હવે મામલો સુપ્રીમ કોર્ટ સુધી પહોંચ્યો
આ મુદ્દે એડવોકેટ અક્ષય મલ્હોત્રાએ જાહેર હિતની અરજી (PIL) દાખલ કરી છે, જેની સુનાવણી 1 સપ્ટેમ્બર 2025ના રોજ સુપ્રીમ કોર્ટમાં થશે. આ મામલાની સુનાવણી ચીફ જસ્ટિસ બી.આર. ગવઈની અધ્યક્ષતાવાળી બેન્ચ કરશે, જેમાં જસ્ટિસ કે. વિનોદ ચંદ્રન અને એન.વી. અંજારીયા પણ સામેલ છે.
અરજીની મુખ્ય માંગણીઓ:
દેશભરના તમામ પેટ્રોલ પંપ પર ગ્રાહકોને E0 પેટ્રોલ (ઇથેનોલ વગરનું પેટ્રોલ)નો વિકલ્પ મળે.
પેટ્રોલ પર ઇથેનોલની માત્રાની સ્પષ્ટ લેબલિંગ ફરજિયાત હોય.
સરકારનો પક્ષ: અફવાઓ પર પ્રતિબંધ
જેવો મામલો ગરમાયો, પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રાલયે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X (પૂર્વ ટ્વિટર) પર નિવેદન જાહેર કરીને પરિસ્થિતિ સ્પષ્ટ કરી.
સરકારે કહ્યું:
- ઇથેનોલની ઉર્જા ક્ષમતા પેટ્રોલ કરતાં ઓછી હોય છે, તેથી અમુક હદ સુધી માઇલેજ પર અસર થઈ શકે છે.
- E10 થી E20 પર ટ્યુન કરવામાં આવેલા વાહનોમાં આ ઘટાડો 1-2% સુધી રહે છે.
- જૂના વાહનોમાં આ અસર 3-6% સુધી હોઈ શકે છે, જેને એન્જિન ટ્યુનિંગ અને યોગ્ય મટિરિયલથી ઘટાડી શકાય છે.
- મોટાભાગની ઓટો કંપનીઓએ પહેલાથી જ તેમના વાહનોને E20ને અનુકૂળ બનાવી લીધા છે.
વીમા અંગેની અફવાઓ ખોટી
કેટલાક લોકો દ્વારા એવો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો હતો કે E20 ફ્યુઅલના ઉપયોગથી વાહનોની ઇન્શ્યોરન્સ પોલિસી અમાન્ય થઈ જશે. તેના પર સરકારે સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહ્યું:
“E20 ફ્યુઅલના ઉપયોગથી વીમા પોલિસી પર કોઈ અસર નહીં થાય. આ સંપૂર્ણપણે ભ્રામક અને ખોટી માહિતી છે.”
શું છે E20 ફ્યુઅલ?
E20 ફ્યુઅલમાં હોય છે:
- 20% ઇથેનોલ (ખાંડ અથવા મકાઈ જેવા પાકમાંથી બનેલું જૈવિક ઇંધણ)
- 80% પેટ્રોલ
તેનો લક્ષ્ય છે:
- વાયુ પ્રદૂષણમાં ઘટાડો કરવો
- ક્રૂડ ઓઇલની આયાત પર નિર્ભરતા ઓછી કરવી
- દેશને ગ્રીન એનર્જીના માર્ગ પર લઈ જવું
📑Some articles/ reports in the media have raised concerns about the potential negative impact of 20% ethanol blending (E20) in petrol, particularly with regard to older vehicles and customer experience. These concerns, however, are largely unfounded and not supported by…
— Ministry of Petroleum and Natural Gas #MoPNG (@PetroleumMin) August 4, 2025
ભવિષ્યની યોજના: E20થી આગળ ક્યારે?
સરકારે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે:
“ઓક્ટોબર 2026 પહેલા E20થી આગળ નહીં વધવામાં આવે.”
અર્થાત, અત્યારે થોડાં વર્ષો સુધી માત્ર E20 જ રહેશે, જોકે ભવિષ્યમાં E85 અથવા E100 જેવા ઊંચા ઇથેનોલ મિશ્રણોની યોજના પણ બનાવી શકાય છે.
કોર્ટનો નિર્ણય નક્કી કરશે આગળનો માર્ગ
E20 ફ્યુઅલ નીતિનો ઉદ્દેશ દેશને આત્મનિર્ભર અને હરિયાળો બનાવવાનો છે, પરંતુ તેનાથી ગ્રાહકોનો અનુભવ, ખાસ કરીને જૂના વાહનોમાં, સંપૂર્ણપણે સકારાત્મક રહ્યો નથી. હવે સુપ્રીમ કોર્ટ એ નક્કી કરશે કે ગ્રાહકોને પરંપરાગત પેટ્રોલ (E0)નો વિકલ્પ મળવો જોઈએ કે નહીં.
આ મામલો માત્ર ઇંધણનો નહીં, પરંતુ ગ્રાહક અધિકાર, માહિતીની પારદર્શિતા અને નીતિની વ્યવહારિકતા સાથે જોડાયેલો છે.
