સિગારેટ, ગુટખા અને લક્ઝરી વસ્તુઓ થશે મોંઘી: GST 2.0 નો અમલ
નાણા મંત્રી નિર્મલા સીતારમણે ‘નેક્સ્ટ જનરેશન’ GST સુધારાની જાહેરાત કરી છે, જેને GST 2.0 નામ આપવામાં આવ્યું છે. આ નવા સુધારા હેઠળ, સામાન્ય માણસને રાહત આપવા માટે કર માળખામાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યો છે, પરંતુ જે લોકો મોજશોખની કે વ્યસન સંબંધિત વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરે છે, તેમને હવે વધુ ખર્ચ કરવો પડશે. આ નવા નિયમ અંતર્ગત, ‘પાપ વસ્તુઓ’ (Sin Goods) અને લક્ઝરી આઈટમ્સ પર ૪૦ ટકાનો ઊંચો ટેક્સ લાદવામાં આવ્યો છે.
આ નવા ટેક્સ સ્લેબમાં સિગારેટ, તમાકુ, ગુટખા, પાન મસાલા, અને તમાકુમાંથી બનેલા અન્ય ઉત્પાદનોનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત, લક્ઝરી કાર, સુગર ડ્રિન્ક્સ, અને ફાસ્ટ ફૂડ પણ ૪૦% ટેક્સના દાયરામાં આવ્યા છે. આ સુધારો એક્સ-ફેક્ટરી કિંમતને બદલે હવે છૂટક કિંમતો (Retail Price) પર લાગુ થશે. આનો અર્થ એ છે કે ગ્રાહકને આ વસ્તુઓ માટે સીધા જ વધારે પૈસા ચૂકવવા પડશે. ઉદાહરણ તરીકે, જો સિગારેટનું પેકેટ પહેલા રૂ. ૨૫૬ માં મળતું હોય, તો નવા ટેક્સ પછી તે રૂ. ૨૮૦ માં મળશે, એટલે કે સીધા રૂ. ૨૪ નો વધારો.
આ ફેરફાર વળતર ઉપકર (Compensation Cess) ને દૂર કરવાના નિર્ણય સાથે જોડાયેલો છે. વળતર ઉપકર એક પ્રકારનો વધારાનો ટેક્સ હતો, જે લક્ઝરી અને ‘પાપ’ વસ્તુઓ પર લગાવવામાં આવતો હતો. આ ઉપકરનો હેતુ ૨૦૧૭માં GST લાગુ થયા બાદ રાજ્યોને મહેસૂલમાં થતા નુકસાનની ભરપાઈ કરવાનો હતો. કોરોના મહામારીને કારણે રાજ્યોને મદદ કરવા માટે કેન્દ્ર સરકારે લીધેલી લોન ચૂકવવા માટે તેની સમયમર્યાદા ૨૦૨૬ સુધી લંબાવવામાં આવી હતી. હવે આ વળતર ઉપકરને GST માં સમાવી લેવામાં આવ્યો છે, જેથી મોટાભાગની વસ્તુઓ પર ટેક્સની અસર યથાવત રહે.
૪૦% GST સ્લેબ હેઠળ આવતી મુખ્ય વસ્તુઓ:
- પાન મસાલા, સિગારેટ, ગુટખા, ચાવવાની તમાકુ
- બિનઉત્પાદિત તમાકુ અને તમાકુનો કચરો
- તમાકુ ધરાવતા સિગાર, સિગારીલો
- વાયુયુક્ત ખાંડયુક્ત પીણાં (સોફ્ટ ડ્રિન્ક્સ)
- કાર્બોનેટેડ પીણાં
- ઓનલાઈન જુગાર અથવા ગેમિંગ
- કેફીનયુક્ત પીણાં
આ સુધારાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય હાનિકારક ઉત્પાદનોના વપરાશને નિરુત્સાહિત કરવાનો અને સાથે જ સરકારની આવકમાં વધારો કરવાનો પણ છે. આ પગલાથી સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચાડતી વસ્તુઓનો ઉપયોગ ઘટાડવામાં મદદ મળી શકે છે.
