મહારાષ્ટ્રમાં સૌથી મોટો ડિજિટલ રેકેટનો પર્દાફાશ: ૪૦ દિવસમાં ૭૨ વર્ષીય ઉચ્ચ શિક્ષિત દંપતી સાથે ₹ ૫૮ કરોડની ઓનલાઈન છેતરપિંડી
મહારાષ્ટ્ર પોલીસે અત્યાર સુધીના સૌથી મોટા અને અત્યાધુનિક ડિજિટલ કૌભાંડનો પર્દાફાશ કરીને ૪૦ દિવસમાં ૫૮ કરોડ રૂપિયાની ઓનલાઈન છેતરપિંડીના મામલામાં સાત આરોપીઓની ધરપકડ કરી છે. આ કેસમાં સાયબર ગુનેગારોએ જે પદ્ધતિ અપનાવી તે અત્યંત ચાલાકીભરી અને વ્યવસ્થિત હતી, જેને પોલીસ ‘ડિજિટલ એરેસ્ટ સ્કેમ’ (Digital Arrest Scam) તરીકે ઓળખાવી રહી છે.
આશ્ચર્યજનક બાબત એ છે કે આ છેતરપિંડીના શિકાર બનેલા પીડિતો અશિક્ષિત કે સામાન્ય નાગરિકો નથી, પરંતુ ૭૨ વર્ષીય એક ઉચ્ચ શિક્ષિત દંપતી છે, જેમાંથી પતિ ઘણી દવા કંપનીઓમાં ઉચ્ચ હોદ્દા પર રહી ચૂક્યા છે અને પત્ની એક મોટી બેંકમાં કામ કરતા હતા.
ડિજિટલ ધરપકડનો ખેલ: ૪૦ દિવસનું ડરનું સામ્રાજ્ય
છેતરપિંડીનો આ ખેલ ૧૯ ઓગસ્ટ, ૨૦૨૫ ના રોજ શરૂ થયો અને ૪૦ દિવસ સુધી ચાલ્યો, જેનો છેલ્લો વ્યવહાર ૨૯ સપ્ટેમ્બરે થયો હતો.
૧. CBI અધિકારી બનીને ડરાવવું
પીડિતને ૧૯ ઓગસ્ટે વીડિયો કોલ આવ્યો. સાયબર છેતરપિંડી કરનારાઓએ પોતાને CBI ઓફિસમાંથી હોવાનો દાવો કર્યો અને દંપતીને જાણ કરી કે તેમના બેંક ખાતાનો ઉપયોગ મની લોન્ડરિંગ (Money Laundering) માટે કરવામાં આવ્યો છે. તેમને ધમકી આપવામાં આવી કે તેમના ખાતામાંથી ૪.૫ મિલિયન રૂપિયાની ઉચાપત થઈ છે અને કાનૂની કાર્યવાહી કરવામાં આવશે, જેના પરિણામે તેમની તમામ ખાતાઓ અને સંપત્તિ જપ્ત કરવામાં આવશે.
૨. વિશ્વાસ માટે વીડિયો કોલ પર ‘કોર્ટ’ સેટઅપ
છેતરપિંડી કરનારાઓની ચાલાકી અહીંથી શરૂ થઈ. તેમણે વીડિયો કોલ દરમિયાન પોલીસ અધિકારીઓનો પોશાક પહેર્યો હતો અને દંપતીને ડરાવવા માટે વીડિયો કોલ પર જ પોલીસ સ્ટેશન અને કોર્ટનો સેટઅપ (Court Setup) તૈયાર કર્યો હતો. બધું સાચું લાગે તે માટે કોર્ટના નકલી આદેશો વોટ્સએપ દ્વારા મોકલવામાં આવ્યા હતા.
૩. ‘ડિજિટલ એરેસ્ટ’ અને સતત દેખરેખ
આરોપીઓએ દંપતીને ધમકાવીને તેમની મિલકત, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ, રોકાણ અને બેંક ખાતાઓ વિશેની તમામ માહિતી મેળવી. દંપતીને કહેવામાં આવ્યું કે તેઓ ‘ડિજિટલ ધરપકડ’ હેઠળ છે અને દર બે કલાકે તેમની માહિતી એકત્રિત કરવામાં આવી રહી છે. તેમને ફરજ પાડવામાં આવી કે કાર્યવાહીથી બચવા માટે પૈસા આરોપીઓ દ્વારા ઉલ્લેખિત ખાતામાં ટ્રાન્સફર કરે.
સંપૂર્ણ નિયંત્રણ: દંપતીને કહેવામાં આવ્યું હતું કે જ્યારે પણ તેઓ ઘરે હોય ત્યારે વિડિઓ કૉલ ચાલુ રાખો અને જ્યારે તેઓ બેંક જાય ત્યારે ઑડિયો ચાલુ રાખો, જેથી છેતરપિંડી કરનારાઓ ૪૦ દિવસ સુધી તેમના દરેક પગલા પર નજર રાખી શકે.
કુલ ₹ 58 કરોડની છેતરપિંડી અને ફરિયાદમાં વિલંબ
આ રીતે, છેતરપિંડી કરનારાઓએ સતત ૪૦ દિવસ સુધી દંપતીના ખાતામાંથી ટુકડે ટુકડે કુલ ૫૮ કરોડ રૂપિયા તેમના ખાતામાં ટ્રાન્સફર કરાવ્યા.
ગભરાટનું પરિણામ: આ સમય દરમિયાન, દંપતી એટલા ડરી ગયા હતા કે તેમણે કોઈને પણ જાણ કરી નહોતી. વિદેશમાં રહેતા તેમના બે બાળકોને પણ આ વાતની જાણ કરવામાં આવી નહોતી.
સત્યનો પર્દાફાશ: જ્યારે તેમના ખાતામાં પૈસા ટ્રાન્સફર કરવા માટે રકમ ખતમ થઈ ગઈ, ત્યારે દંપતીએ તેમના એક મિત્રને આખી વાત કહી. મિત્રને તરત જ કંઈક ખોટું થયું હોવાનું લાગ્યું, જેના પછી તેમને ખ્યાલ આવ્યો કે તેમની સાથે મોટી છેતરપિંડી થઈ છે.
જોકે, આટલું મોટું નુકસાન થયા પછી પણ પીડિતોએ ૧૧ દિવસ પછી ફરિયાદ નોંધાવી અને ૧૦ ઓક્ટોબરે FIR નોંધવામાં આવી.
પોલીસની કાર્યવાહી અને રિકવરી
પોલીસે આ કેસની ગંભીરતાને ધ્યાનમાં લઈને તાત્કાલિક કાર્યવાહી શરૂ કરી છે અને અત્યાર સુધીમાં સાત લોકોની ધરપકડ કરી છે. પોલીસે ₹ ૪ કરોડ (આશરે $૧.૪ મિલિયન) ની રકમ પણ રિકવર કરી છે.
આધુનિક ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ: છેતરપિંડી કરનારાઓએ કોલ્સ ટ્રેસ ન થઈ શકે તે માટે VPN (વર્ચ્યુઅલ પ્રાઇવેટ નેટવર્ક) નો ઉપયોગ કર્યો હતો.
પૈસાનું ટ્રાન્સફર: છેતરપિંડીથી મેળવેલા પૈસા વિવિધ નકલી ખાતાઓમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં ઘણી શેલ કંપનીઓના અને કેટલાક વ્યક્તિઓના ખાતા હતા. ટ્રાન્સફર કરાયેલા ઘણા ભંડોળ વિદેશમાં પણ ઉપાડી લેવામાં આવ્યા હતા.
ADG સાયબરનું નિવેદન: મહારાષ્ટ્ર સાયબરના ADG યશ્વી યાદવે જણાવ્યું કે, “બેંકિંગ સિસ્ટમમાં સુધારો ન થાય ત્યાં સુધી આવા કિસ્સાઓ અટકશે નહીં. નકલી ખાતા ખોલવામાં આવી રહ્યા છે. આના નિવારણ માટે કડક નિયમો અને માર્ગદર્શિકાની જરૂર છે. જનજાગૃતિ પણ આવશ્યક છે.”
પોલીસનું કહેવું છે કે આ સૌથી મોટા ડિજિટલ કૌભાંડના સંદર્ભમાં આગામી દિવસોમાં વધુ ધરપકડ કરવામાં આવશે, કારણ કે ૯ ટીમો આ કેસની તપાસમાં લાગેલી છે.
