ચિંતિત મનને શાંત કરે છે ભગવદ્ ગીતાના આ 5 ઉપદેશ
શ્રીમદ્ભગવદ્ગીતા માત્ર એક પવિત્ર ગ્રંથ નથી, પણ જીવન જીવવાની એક અદ્ભુત માર્ગદર્શિકા પણ છે. જે લોકો જીવનની મુશ્કેલીઓ, સંઘર્ષો અને માનસિક તણાવ થી ઝઝૂમી રહ્યા છે, તેમના માટે આ એક વરદાન સમાન છે. આ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણની અમૃતવાણી છે, જે વ્યાકુળ મન પર પાણીના તે ટીપાંની જેમ કામ કરે છે, જેમ ઉકળતું દૂધ પાણીના છાંટાથી શાંત થઈ જાય છે.
ગીતાનું વાંચન કરનારા સાધકો અને વાચકો જણાવે છે કે જે લોકોનું મન બેચેન રહે છે અથવા ભટકતું રહે છે, તેમને ગીતા તણાવમાંથી મુક્તિનો માર્ગ બતાવે છે. આવો જાણીએ, ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ દ્વારા આપવામાં આવેલા ગીતાના 5 એવા ઉપદેશો વિશે જે મનની મૂંઝવણોને ઉકેલે છે અને તાત્કાલિક શાંતિ પ્રદાન કરે છે.
1. માત્ર કર્મ પર ધ્યાન આપો, ફળની ઈચ્છા ન રાખો
આ ગીતાનું સૌથી પ્રખ્યાત અને તણાવ-મુક્ત રહેવાનું અચૂક સૂત્ર છે.
- ઉપદેશ: શ્રીમદ્ભગવદ્ગીતા જણાવે છે કે મનુષ્યોને માત્ર કર્મ કરવાનો જ અધિકાર છે, ફળની ઈચ્છા કરવાનો નહીં. ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ કહે છે કે ફળની કામના ન કરો અને કર્મમાં પણ આસક્ત ન રહો.
- તણાવમાંથી મુક્તિ: જ્યારે આપણે ફળની અપેક્ષા રાખતા નથી, ત્યારે આપણા મનમાં નિષ્ફળતાનો ડર રહેતો નથી. ફળની ચિંતા છોડી દેવાથી મન વર્તમાન કર્મ પર કેન્દ્રિત રહે છે, જેનાથી શાંત રહેવા માં મદદ મળે છે. આપણે માત્ર આપણું કર્મ કરતા રહેવું જોઈએ, તેનું પરિણામ ઈશ્વર પર છોડી દેવું જોઈએ.
નિષ્ફળતાનો ડર નહીં સતાવે
ફળની આસક્તિથી દૂર રહીને કાર્ય કરવાથી આપણા કામમાં આસક્તિ પેદા થતી નથી, જેનાથી નિરાશા અને ક્રોધ જેવી નકારાત્મક લાગણીઓમાંથી મુક્તિ મળે છે.
2. બુદ્ધિ-વિવેકથી કરો દરેક કામ
જીવનમાં સાચા નિર્ણયો લેવા અને સફળતા પ્રાપ્ત કરવા માટે શ્રીકૃષ્ણ બુદ્ધિ અને વિવેકને પ્રાથમિકતા આપવાનો ઉપદેશ આપે છે.
- ઉપદેશ: ગીતા ઉપદેશ અનુસાર, મનુષ્યએ દરેક કામ બુદ્ધિ અને વિવેકથી કરવું જોઈએ, તો જ સફળતા શક્ય છે. જીવનમાં બુદ્ધિ અને વિવેકની પ્રાથમિકતાથી જ બધા કામ શક્ય બને છે.
- શાંતિનો માર્ગ: તેઓ એ પણ કહે છે કે આપણે હંમેશા મનને શાંત રાખવું જોઈએ અને ત્યાગ ભાવથી કાર્યને અંજામ આપવો જોઈએ. બુદ્ધિને સ્થિર અને શાંત રાખવાથી આપણે પરિસ્થિતિઓનું યોગ્ય આંકલન કરી શકીએ છીએ, જેનાથી મૂંઝવણો દૂર થાય છે.
3. પુરુષાર્થ (પ્રયાસ)થી મળે છે સફળતા
આ ઉપદેશ કર્મહીનતા અને ભાગ્યવાદથી દૂર રહેવાનો સંદેશ આપે છે.
- ઉપદેશ: ગીતામાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે ભાગ્યના ભરોસે બેસી રહેનારાઓને કંઈ મળતું નથી. ભગવાન કૃષ્ણે અર્જુનને સમજાવતા કહ્યું છે કે જે મનુષ્ય કર્મ કરે છે (પુરુષાર્થ કરે છે), ભાગ્ય પણ તેનો સાથ આપે છે.
- પ્રેરણા અને શક્તિ: મનુષ્ય પોતાના પુરુષાર્થને કારણે અનેકગણો લાભ પ્રાપ્ત કરે છે. ગીતાનો આ ઉપદેશ એ પણ કહે છે કે જો તમારું ભાગ્ય નબળું પણ હોય, તો તેને પુરુષાર્થથી સંપૂર્ણપણે બદલી શકાય છે. કર્મની શક્તિ પર વિશ્વાસ કરવાથી મનની બેચેની ખતમ થાય છે.
4. ભગવાનમાં છે ભક્તિનું સમાપન (શરણાગતિ)
આ ઉપદેશ તમામ પ્રકારના ભય અને ચિંતાઓને દૂર કરવાનો અચૂક ઉપાય જણાવે છે.
- ઉપદેશ: ગીતાના 18મા અધ્યાયના ‘ચરમ શ્લોક’ માં ભગવાન કૃષ્ણ અર્જુનને આશ્વાસન આપે છે: “બધા ધર્મોનો ત્યાગ કરીને માત્ર મારા શરણમાં આવી જા. હું તને બધા પાપોથી મુક્ત કરી દઈશ, તેથી શોક ન કર.”
- ચિંતામાંથી મુક્તિ: જ્યારે આપણે બધા ધર્મો (એટલે કે આપણા કર્તવ્ય અને કર્મના ફળ) છોડીને માત્ર ભગવાનના શરણમાં જઈએ છીએ, ત્યારે તમામ પ્રકારના ભય અને ચિંતાઓ દૂર થઈ જાય છે. આ સમર્પણનો ભાવ મનને પરમ શાંતિ પ્રદાન કરે છે.
5. મોહથી રહો સાવધાન (આસક્તિનો ત્યાગ)
તણાવ અને માનસિક મૂંઝવણનું મૂળ કારણ મોહ અને આસક્તિને ગણાવવામાં આવ્યું છે.
- ઉપદેશ: ગીતાના એક શ્લોકમાં આપણને વિષયોના મોહ (સાંસારિક વસ્તુઓ પ્રત્યેનું આકર્ષણ) થી સાવધાન રહેવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. મોહથી વિષયોમાં આસક્તિ વધે છે.
- ક્રોધ અને તણાવનું ચક્ર: ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ સમજાવે છે કે “આસક્તિથી કામના ઉત્પન્ન થાય છે અને કામનાથી ક્રોધ પેદા થાય છે.” આ ક્રોધ જ તણાવ અને મૂંઝવણનું મૂળ કારણ છે. તેથી આપણે વિષયોથી વિરક્ત (Detached) રહેવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ. આસક્તિનો ત્યાગ જ મનને શાંત રાખે છે.
