8 વિપક્ષ શાસિત રાજ્યો GST સુધારા પર રોક લગાવી શકે છે, વળતરની માંગ કરી શકે છે
GST સુધારાને લઈને દેશમાં ફરી એકવાર રાજકારણ ગરમાયું છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ GST દરોમાં ફેરફારની જાહેરાત ચોક્કસ કરી છે, પરંતુ અંતિમ મહોર હવે 3 અને 4 સપ્ટેમ્બરના રોજ યોજાનારી GST કાઉન્સિલની બેઠકમાં લગાવવામાં આવશે. કેન્દ્ર સરકાર GSTને સરળ બનાવવા અને તેને ફક્ત બે સ્લેબમાં વિભાજીત કરવાનો ઇરાદો ધરાવે છે, પરંતુ વિપક્ષ શાસિત આઠ રાજ્યો તેની વિરુદ્ધ ઉભા છે.
રાજ્યોનો દલીલ – મહેસૂલ પર ભારે અસર
હિમાચલ પ્રદેશ, ઝારખંડ, કર્ણાટક, કેરળ, પંજાબ, તમિલનાડુ, તેલંગાણા અને પશ્ચિમ બંગાળ – આ આઠ રાજ્યોએ કહ્યું છે કે જો કેન્દ્રનો પ્રસ્તાવ લાગુ કરવામાં આવે તો રાજ્યોની GST આવકમાં 15 થી 20 ટકાનો ઘટાડો થઈ શકે છે. એટલે કે કુલ 1.5 થી 2 લાખ કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થશે. આવી સ્થિતિમાં વિકાસ કાર્ય ઠપ્પ થઈ જશે અને નાણાકીય માળખું હચમચી જશે.
કર્ણાટકના નાણામંત્રી કૃષ્ણ બાયરે ગૌડાએ સ્પષ્ટપણે કહ્યું કે જો GST સંગ્રહમાં આટલો મોટો ઘટાડો થશે, તો રાજ્યોએ ઓછામાં ઓછા પાંચ વર્ષ સુધી વળતર ચૂકવવું પડશે. નહીં તો તેની સીધી અસર જનતા અને યોજનાઓ પર પડશે.
કેન્દ્રનો પ્રસ્તાવ – બે સ્લેબ, વત્તા લક્ઝરી પર 40% ટેક્સ
સરકાર ઇચ્છે છે કે વર્તમાન GST સ્લેબ ઘટાડીને ફક્ત બે દર – 5% અને 18% કરવામાં આવે. તે જ સમયે, લક્ઝરી અને હાનિકારક વસ્તુઓ પર 40% નો અલગ કર લાદવામાં આવે. સરકાર કહે છે કે આ કર પ્રણાલીને વધુ પારદર્શક અને સરળ બનાવશે.
પરંતુ વિરોધ પક્ષના રાજ્યો કહે છે કે દરોમાં ઘટાડો કરવાથી કર વસૂલાતનો ચોખ્ખો દર ઘટીને માત્ર 10% થશે, જ્યારે GST લાગુ કરતી વખતે તે 14.4% હતો. તેનો અર્થ એ કે નુકસાન નિશ્ચિત છે.
રાજ્યોની માંગ – સામાન્ય જનતાને વળતર અને રાહત
પંજાબ, તમિલનાડુ અને હિમાચલ પ્રદેશે માંગ કરી છે કે જો કેન્દ્ર દર ઘટાડે છે, તો રાજ્યોએ નુકસાનની ભરપાઈ કરવી પડશે. ઉપરાંત, એવી સિસ્ટમ બનાવવી જોઈએ જેથી ઘટાડેલા કરનો લાભ ફક્ત કંપનીઓને જ નહીં, પરંતુ સામાન્ય જનતાને સીધો મળે.
તેલંગાણા સરકારે સ્પષ્ટપણે કહ્યું કે આ સુધારાને કારણે, એકલા તેમના રાજ્યને દર વર્ષે લગભગ 7,000 કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થશે.
પરિણામ – મુકાબલો નિશ્ચિત છે
કેન્દ્ર GST સુધારાને આગલા સ્તર પર લઈ જવા માંગે છે, પરંતુ વિપક્ષી રાજ્યો વળતરની ગેરંટી વિના સંમત થવા તૈયાર નથી. 3-4 સપ્ટેમ્બરના રોજ યોજાનારી બેઠકમાં આ સૌથી મોટો એજન્ડા હશે – શું કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો સર્વસંમતિ પર પહોંચી શકશે, કે પછી GST સુધારા બીજા લાંબા વિવાદમાં અટવાઈ જશે?
