Black Box Analysis India: બ્લેક બોક્સ માટે અમેરિકાની મદદ લેવી પડી
Black Box Analysis India: અમદાવાદમાં તાજેતરમાં થયેલા એર ઇન્ડિયાના વિમાન દુર્ઘટનાની તપાસ માટે જરૂરી બ્લેક બોક્સ ડેટાની પુનઃપ્રાપ્તિમાં ભારતની નવી DFDR-CVR લેબ નિષ્ફળ રહી છે. આ લેબનું ઉદ્ઘાટન એપ્રિલમાં 9 કરોડ રૂપિયાની કિંમતમાં કરવામાં આવ્યું હતું, જેનો ઉદ્દેશ્ય હતો કે ભારત પોતે જ દુર્ઘટનાઓનું વિશ્લેષણ કરી શકે.
બ્લેક બોક્સ લેબનો ઉદ્દેશ્ય શું હતો?
કેન્દ્રિય નાગરિક ઉડ્ડયન મંત્રી રામ મોહન નાયડૂએ એપ્રિલમાં દિલ્હીના AAIB મુખ્યાલયમાં DFDR-CVR લેબનો શુભારંભ કર્યો હતો. હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ (HAL) ના ટેકનિકલ સહકારથી બનાવાયેલી આ લેબનો ઉદ્દેશ્ય વિમાન દુર્ઘટનાઓમાં બ્લેક બોક્સનું વિશ્લેષણ દેશમાં જ કરવાનું હતું.
ગંભીર નુકસાનથી વિશ્લેષણ મુશ્કેલ બન્યું
એર ઇન્ડિયાનું બોઇંગ 787-9 ડ્રીમલાઇનર દુર્ઘટનાગ્રસ્ત થયા બાદ તેનો DFDR-CVR ભારતની લેબમાં લાવવામાં આવ્યું હતું… પરંતુ લેબના નિષ્ણાતોએ તપાસ કરતાં જણાયું કે રેકોર્ડર્સમાં એટલું વધારે નુકસાન હતું કે હાલનાં સાધનો વડે ડેટા પુનઃપ્રાપ્તિ શક્ય નથી.
હવે અમેરિકાની મદદ લેવાશે
ભારતનો AAIB હવે DFDR-CVR પુનઃપ્રાપ્ત કરવા માટે અમેરિકાના નેશનલ ટ્રાન્સપોર્ટેશન સેફ્ટી બોર્ડ (NTSB) ની મદદ લેવાનું વિચારી રહ્યો છે. જો એ નિર્ણય લેવાશે તો NTSB ટીમ ભારતીય નિષ્ણાતોની દેખરેખ હેઠળ બ્લેક બોક્સનું વિશ્લેષણ કરશે.
યુનાઇટેડ કિંગડમ પણ તપાસમાં સામેલ
વિમાન દુર્ઘટનામાં મૃત્યુ પામેલા 53 બ્રિટિશ નાગરિકોને ધ્યાનમાં રાખીને યુનાઇટેડ કિંગડમની એર એક્સિડન્ટ ઇન્વેસ્ટિગેશન બ્રાન્ચ પણ તપાસમાં સામેલ થશે.
બ્લેક બોક્સ પુનઃપ્રાપ્તિમાં પડકારો
બ્લેક બોક્સનું વિશ્લેષણ કરવા માટે નિષ્ણાતોને મેમરી બોર્ડ ચિપ કાઢવી પડશે અને નુકસાન પામેલ સર્કિટરીનું નિરીક્ષણ કરવું પડશે. આ પ્રક્રિયા અત્યંત જટિલ અને સૂક્ષ્મ છે, જેમાં થતી કોઈપણ ભૂલ ડેટાને કાયમી નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
વિમાન દુર્ઘટનાની તપાસમાં બ્લેક બોક્સનું મહત્વ
FDR (ફ્લાઇટ ડેટા રેકોર્ડર) ઉડાન સંબંધિત મહત્વપૂર્ણ માહિતી જેમ કે ઊંચાઈ, ગતિ અને એન્જિનના પરિમાણો સંગ્રહે છે, જ્યારે CVR (કોકપિટ વોઇસ રેકોર્ડર) પાયલોટની વાતચીત અને કોકપિટ અવાજોને રેકોર્ડ કરે છે. બોઇંગ 787-9 ડ્રીમલાઇનર જેવા વિમાનોમાં બ્લેક બોક્સને પૂંછડી વિભાગમાં મુકવામાં આવે છે, જેથી દુર્ઘટના સમયે તેને નુકસાન ઓછું થાય.
ભારત માટે મોટો પાઠ
નવી DFDR-CVR લેબની નિષ્ફળતા એ વાત પર પ્રશ્નાર્થ ઉઠાવે છે કે શું ભારત જટિલ વિમાન દુર્ઘટનાઓનો સામનો કરવા માટે સંપૂર્ણપણે તૈયાર છે? ઝડપથી વિકસતી વિમાન ઉદ્યોગમાં આવા સાધનોનું મહત્ત્વ વધારે છે, અને હવે જરૂરી છે કે ભવિષ્યમાં આવી પરિસ્થિતિઓનો સામનો કરવા માટે ભારત વધુ મજબૂત ટેક્નોલોજી વિકસાવે.
