National Waterways transport growth : દેશના પરિવહન અને માલ હેરફેરમાં નોંધપાત્ર વધારો: પાંચ વર્ષમાં જળમાર્ગો દ્વારા પ્રવાસીઓની સંખ્યા 33.16 લાખથી વધીને 1.61 કરોડ પહોંચી
National Waterways transport growth : દેશમાં રાષ્ટ્રીય જળમાર્ગો (National Waterways) મારફતે પરિવહન કરનારા મુસાફરોની સંખ્યામાં છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં દ્રષ્ટિએ વધારો નોંધાયો છે. વર્ષ 2019-20માં 33.16 લાખ મુસાફરો જળમાર્ગો દ્વારા પ્રવાસ કરતા હતા, જે 2023-24ના અંતે 1.61 કરોડ સુધી પહોંચી ગઈ છે. માત્ર પ્રવાસીઓ જ નહીં, માલસામાનની હેરફેર પણ નોંધપાત્ર વધી છે. 2019-20માં 73.64 મિલિયન ટન (MT) માલસામાન જળમાર્ગો દ્વારા ખસેડવામાં આવ્યું હતું, જે 2023-24માં 133.03 મિલિયન ટન પર પહોંચી ગયું છે.
રાજ્યસભામાં સાંસદ પરિમલ નથવાણીએ પૂછેલા એક પ્રશ્નના જવાબમાં કેન્દ્રીય પોર્ટ્સ, શિપિંગ એન્ડ વોટરવેઝ મંત્રી સર્વાનંદ સોનોવાલે આ માહિતી આપી હતી.
દેશમાં કાર્યરત રાષ્ટ્રીય જળમાર્ગો અને ગુજરાતના મુખ્ય જળમાર્ગો
હાલમાં દેશમાં કુલ 29 રાષ્ટ્રીય જળમાર્ગ (NW) કાર્યરત છે, જેમાંથી ગુજરાતમાં ચાર મુખ્ય જળમાર્ગો છે:
નર્મદા નદી (NW-73)
તાપી નદી (NW-100)
જવાઈ-લુણી-કચ્છનું રણ (NW-48)
સાબરમતી નદી (NW-87)
જળમાર્ગો દ્વારા પરિવહન અને માલસામાન હેરફેર માટે સરકારે લીધેલા પગલાં
જળમાર્ગોમાં રોકાણ અને પ્રોત્સાહન:
ખાનગી રોકાણ માટે “National Waterways Regulations 2025” જાહેર કરવામાં આવ્યું છે, જેનાથી ખાનગી કંપનીઓ માટે જેટી અને ટર્મિનલ બાંધકામ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે.
140 થી વધુ જાહેર ક્ષેત્રના નિગમોને જળમાર્ગો દ્વારા પરિવહન કરવા માટે આગ્રહ કરાયો છે.
કાર્ગો હેરફેર માટે 35% ઇન્સેન્ટિવ:
NW-1 (ગંગા નદી) અને NW-2 (બ્રહ્મપુત્રા નદી) તેમજ ઇન્ડો-બાંગ્લાદેશ પ્રોટોકોલ (NW-16) દ્વારા માલસામાન હેરફેર માટે 35% ઇન્સેન્ટિવની યોજના મંજૂર કરવામાં આવી છે.
જળમાર્ગોની સુવિધાઓમાં વધારો:
NW-1 (ગંગા નદી) પર 5 કાયમી ટર્મિનલ, 49 સામૂદાયિક જેટી, 20 ફ્લોટિંગ ટર્મિનલ, 3 મલ્ટી-મોડેલ ટર્મિનલ (MMT) અને 1 ઇન્ટર-મોડેલ ટર્મિનલનું બાંધકામ પૂર્ણ થયું છે.
NW-3 (કેરળ – પશ્ચિમી તટીય કેનાલ) પર 9 કાયમી ટર્મિનલ અને 2 Ro-Ro/Ro-Pax ટર્મિનલ બાંધવામાં આવ્યા છે.
જળમાર્ગોના જાળવણી અને સુધારણા કામો:
નદી પર ટ્રેનિંગ, ડ્રેજિંગ, ચેનલ માર્કિંગ અને હાઈડ્રોગ્રાફિક સર્વે હાથ ધરવામાં આવ્યા છે જેથી જળમાર્ગો વધુ કાર્યક્ષમ બની શકે.
શાસનના પ્રયાસોથી જળમાર્ગ પરિવહનમાં તેજી
સરકારની નીતિઓ અને જળમાર્ગોના વિકાસ માટે લાવવામાં આવેલા નવા નિયમો દેશમાં આંતરિક જળ પરિવહન (IWT) માટે મહત્ત્વપૂર્ણ ફલિયારો સાબિત થયા છે. દેશમાં જળમાર્ગ પરિવહનની માંગમાં ભારે વધારો થયો છે, અને આગામી વર્ષોમાં આંકડા હજુ વધુ ઊંચા જઈ શકે એવી સંભાવના છે.
