Steel Slag Road in Adani Hazira Port: સ્ટીલ સ્લેગથી બનેલો રોડ: કચરાને સંપત્તિમાં બદલતી ટેક્નોલોજી
Steel Slag Road in Adani Hazira Port: સુરત જિલ્લાના હજીરા બંદર ખાતે ભારતના ઈજનેરી ઇતિહાસમાં એક અનોખું પાનું ઉમેરાયું છે. 5 જુલાઈના રોજ નીતિ આયોગના વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજી વિભાગના સભ્ય ડો. વિજયકુમાર સારસ્વતના હસ્તે 1.1 કિમી લંબાઈનો દ્વિ-માર્ગીય સ્ટીલ સ્લેગ રોડ ભવ્ય રીતે જનતાને અર્પણ થયો.
આ રસ્તો માત્ર ભારતનો ત્રીજો સ્ટીલ સ્લેગ રોડ જ નથી, પરંતુ વિશ્વના કોઇ પણ કોમર્શિયલ પોર્ટ (Commercial Port) પર બાંધવામાં આવેલો આ પ્રકારનો સૌપ્રથમ રસ્તો છે, જે દેશની તકનીકી ક્ષમતા અને ‘વેસ્ટ-ટુ-વેલ્થ’ વિઝનનું પ્રતીક બની ઊભો રહ્યો છે.
ઔદ્યોગિક કચરાને સંપત્તિમાં બદલતી નવતર રીત
Steel Slag Road in Adani Hazira Port એ ઔદ્યોગિક કચરાના પુનઃઉપયોગથી ઉભો થયેલો માર્ગ છે. સ્ટીલના ઉત્પાદન દરમ્યાન ઉભો થતો બાય-પ્રોડક્ટ એટલે કે સ્લેગનો ઉપયોગ આ માર્ગના નિર્માણ માટે થયો છે. આથી કુદરતી સ્ત્રોતોની ખાણખોદ ટળી છે અને પર્યાવરણ પર ઓછું ભાર પડે છે.
પર્યાવરણમૈત્રી અને ખર્ચ અસરકારક વિકલ્પ
પરંપરાગત ડામર અને કપચીના રસ્તાઓની સરખામણીમાં, સ્ટીલ સ્લેગ રસ્તાઓ આશરે 30-40 ટકા સુધી સસ્તા અને મજબૂત સાબિત થાય છે. આ ટેક્નોલોજી માળખાકીય વિકાસમાં ખર્ચ ઘટાડે છે અને લાંબા ગાળે જાળવણીનો પણ ખર્ચ ઓછો કરે છે.
ટકાઉપણું અને ભારે વાહન ભરી સહનશક્તિ
સ્ટીલ સ્લેગથી બનેલા રસ્તાઓ વધુ જાડાઈ વગર પણ બહુ ટકાઉ હોય છે. ખાસ કરીને મોટા વાહનોની અવરજવરના પોર્ટ વિસ્તારમાં તેનો ઉપયોગ વધુ લાભદાયક છે. ઊંચી તાપમાન સહનશક્તિ અને ખડક જેવી માટી માટે બનેલા આવા રસ્તાઓ દેશમાં હવામાન પર આધારિત પ્રદર્શન માટે વધુ અનુકૂળ છે.
વાહન ચાલકો માટે વધુ સુરક્ષિત અને સ્મૂથ અનુભવ
સ્ટીલ સ્લેગ રેસ્ટનો સપાટ ફિનિશ અને લઘુ સ્લિપ સ્થિતિ વાહનચાલકો માટે ડ્રાઇવિંગનો અનુભવ વધારે સુરક્ષિત અને આરામદાયક બનાવે છે. ખાસ કરીને વરસાદી ઋતુમાં આવા રસ્તાઓ પર વાહનોને ઊંઘા પડવા કે પલટી ખાવાની શક્યતા ઘટે છે.
વડાપ્રધાન મોદીના ‘વેસ્ટ-ટુ-વેલ્થ’ વિઝનનું જીવંત ઉદાહરણ
ડૉ. વિજયકુમાર સારસ્વતએ ઉદ્ઘાટન પ્રસંગે જણાવ્યું કે, આ રસ્તો વડાપ્રધાનના ‘વેસ્ટ-ટુ-વેલ્થ’ વિઝનને સાકાર કરતો છે. ઔદ્યોગિક કચરાના સંપૂર્ણ પુનઃઉપયોગ દ્વારા પર્યાવરણને નુકસાન પહોંચાડ્યા વગર રિસાયક્લિંગ આધારિત વિકાસ શક્ય બને છે.
આ પ્રોજેક્ટ CSIR-CRRI અને વિજ્ઞાન-ટેકનોલોજી મંત્રાલયના સહયોગથી તૈયાર થયો છે. સ્ટીલ સ્લેગ રોડ ટેક્નોલોજીના શોધક સતિશ પાંડે મુજબ, આવા રસ્તાઓમાં બાંધકામ ખર્ચમાં 40% સુધી બચત થતી હોય છે. ટકાઉપણું, ઓછી જાળવણી અને નાની જાડાઈ હોવા છતાં મજબૂતાઈ યથાવત રહે છે.
ભવિષ્ય માટે માર્ગદર્શનરૂપ ટેક્નોલોજી
CSIRના ડિરેક્ટર જનરલ ડૉ. એન. કલાઈસેલ્વીએ જણાવ્યું કે સ્ટીલ સ્લેગનો ઉપયોગ માત્ર પર્યાવરણીય દૃષ્ટિએ હિતાવહ નથી, પણ સમગ્ર રોડ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ક્ષેત્રમાં ગેમ ચેન્જર સાબિત થઈ શકે છે. દેશમાં આવા ઇકો-ફ્રેન્ડલી રસ્તાઓનો વ્યાપક ઉપયોગ કેવી રીતે વધારી શકાય એ માટે હવે રોડમેપ તૈયાર થઈ રહ્યો છે.
મહત્વપૂર્ણ કડી: કોલસા યાર્ડથી જોડાવું
આ સ્ટીલ સ્લેગ રોડ અદાણી હજીરા પોર્ટના મલ્ટી-પર્પઝ બર્થ (MPB-1) ને કોલસા યાર્ડ સાથે જોડે છે. અર્થતંત્ર, પર્યાવરણ અને ટેક્નોલોજી – ત્રણેય દૃષ્ટિકોણે આ એક મીલ પથ્થર સાબિત થયો છે.
Steel Slag Road in Adani Hazira Port એ માત્ર એક ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરલ વિકાસ નથી – તે ભારતની નવી ઉર્જા, ઈજનેરી સક્ષમતા અને પર્યાવરણીય જવાબદારીનું સંયુક્ત પ્રતીક છે. દેશના અન્ય ઔદ્યોગિક વિસ્તારોમાં પણ હવે આ મોડલનો સ્વીકાર વધે તેવી અપેક્ષા છે.