Surat: સુરતના હીરા ઉદ્યોગમાં કટોકટી વધુ ઘેરી બની, દિવાળી પછી 20-25 ટકા યુનિટ થયા બંધ
ફેબ્રુઆરી 2022 માં યુક્રેન પર રશિયાના સંપૂર્ણ પાયે આક્રમણ અને રશિયન હીરા પરના પ્રતિબંધોને કારણે ઉદ્યોગમાં સતત મંદીને કારણે દિવાળીના વિરામ માટે ઑક્ટોબરના અંતમાં કામગીરી થોભાવી દેનારા સુરતના હીરા ઉદ્યોગના ઓછામાં ઓછા 20-25 ટકા યુનિટો હજુ સુધી ફરી શરૂ થયા નથી.
Surat નો હીરા ઉદ્યોગ સામાન્ય રીતે ત્રણ અઠવાડિયાનું વેકેશન લે છે. આ વખતે ધર્મનંદન ડાયમંડ પ્રાઈવેટ લિમિટેડના ચેરમેન લાલજી પટેલે જણાવ્યું હતું કે ચાલુ મંદીને કારણે વેકેશન લંબાવવામાં આવ્યું હતું લાલજી પટેલે જણાવ્યું હતું કે, “જ્યારે દિવાળી પછીના નવેમ્બરના બીજા સપ્તાહમાં ધંધા ફરી શરૂ થવાના હતા પરંતુ કેટલાક લોકોએ જ ડિસેમ્બરથી જ ફરી શરૂ કર્યા છે.
લાલજી પટેલે ઉમેર્યું હતું કે લગભગ 20 ટકા હીરા પોલિશિંગ કંપનીઓ હજુ સુધી ફરી ખોલવાની બાકી છે. આ કંપનીઓ મંદી પસાર થઈ જવાની રાહ જોવાનું પસંદ કરી રહી છે. હીરા ઉદ્યોગ છેલ્લા અઢી વર્ષથી સંઘર્ષ કરી રહ્યો છે, જેમાં હીરાના ભાવમાં ઓછામાં ઓછા 35 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. આ સમયગાળામાં હીરાની કંપનીઓ માટે વેપારનું કુલ મૂલ્ય અડધું થઈ ગયું છે.
Surat ભાજપના રાજ્યસભા સાંસદ અને શ્રી રામ ક્રિષ્ના (SRK) એક્સપોર્ટ્સના ચેરમેન અને છ દાયકાથી હીરા ઉદ્યોગ કાર્યરત એવા ગોવિંદભાઈ ધોળકિયાએ કહ્યું કે આ તેમની કારકિર્દીમાં સૌથી લાંબી મંદી છે.
ઉદ્યોગના આગેવાનો અને હીરાના કામદારોને આપેલા વીડિયો મેસેજમાં ગોવિંદભાઈ ધોળકિયાએ આશા વ્યક્ત કરી હતી કે મંદી ટૂંક સમયમાં સમાપ્ત થશે. દરેક વ્યક્તિએ ખૂબ જ ધીરજ રાખવાની જરુર છે. ફેક્ટરી માલિકો અને હીરા કામદારો બંનેએ ધીરજને જાળવી પડકારનો સામનો કરવો જોઈએ. હું આશા રાખું છું કે આપણે ટૂંક સમયમાં તેજીનો ચમકારો જોઈ શકીશું.
જેમ્સ એન્ડ જ્વેલરી એક્સપોર્ટ્સ પ્રમોશન કાઉન્સિલ ઓફ ઈન્ડિયા (GJEPC)ના આંકડામાં મંદી પ્રતિબિંબિત થાય છે.
2023-24માં ભારતમાંથી જેમ્સ અને જ્વેલરીની કુલ નિકાસ 15% ઘટીને $32.02 બિલિયન (₹2.63 લાખ કરોડ) થઈ છે. ગ્રોસ આયાત પણ 2023-24માં ઘટીને $22.27 બિલિયન (₹1.83 લાખ કરોડ) થઈ હતી, જે 14% ઘટી હતી.
GJEPC અનુસાર નાણાકીય વર્ષ 24 માં કટ અને પોલિશ્ડ હીરાની નિકાસ 27.58% ઘટીને $15.97 બિલિયન (₹1.31 લાખ કરોડ) થઈ હતી, જ્યારે કટ અને પોલિશ્ડ હીરાની આયાતમાં તીવ્ર 46.12% નો વધારો જોવા મળ્યો હતો, જે $1.91 બિલિયન (₹15,700 કરોડ) સુધી પહોંચ્યો હતો. નિર્ણાયક કાચા માલ એવા રફ હીરાની આયાત 17.85% ઘટીને $14.27 બિલિયન (₹1.17 લાખ કરોડ) થઈ છે, જે ઉત્પાદન પ્રવૃત્તિમાં મંદી દર્શાવે છે.
આ વર્ષે એપ્રિલ-ઓક્ટોબર દરમિયાન ભારતમાં જેમ્સ અને જ્વેલરીના વેપારની કુલ નિકાસ $1,6734.07 મિલિયન હતી, જે ગયા વર્ષના સમાન સમયગાળાની તુલનામાં 9.09% નો ઘટાડો દર્શાવે છે. આયાત $11,541.35 મિલિયનને સ્પર્શી ગઈ હતી, જે ગયા વર્ષના સમાન સમયગાળાની સરખામણીમાં 7.55% નો ઘટાડો દર્શાવે છે.
સુરતનો હીરા પોલિશિંગ ઉદ્યોગ વર્ષ દરમિયાન વિશ્વના લગભગ 85-90% રફ પર પ્રક્રિયા કરે છે, 800,000 થી વધુ લોકોને રોજગારી આપે છે. પરંતુ છેલ્લા કેટલાક વર્ષો કામદારો માટે પણ મુશ્કેલ બન્યા છે.
ડાયમંડ વર્કર્સ યુનિયન ગુજરાત (DWUG) ના વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ ભાવેશ ટાંકે જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા અઢી વર્ષમાં હીરા કામદારોની કમાણીમાં 35% થી વધુનો તીવ્ર ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. છેલ્લા એક વર્ષમાં 45 થી વધુ હીરા કામદારો આત્મહત્યા દ્વારા મૃત્યુ પામ્યા છે. આજની તારીખે, સુરતના 8-10 લાખ હીરાના કારીગરોના કુલ વર્કફોર્સમાંથી માત્ર 50% જ કામ મેળવી રહ્યા છે. દિવાળી વેકેશન પછી લગભગ 35-40% કંપનીઓ બંધ રહી છે,” ટાંકે જણાવ્યું હતું કે, એવા અહેવાલો છે કે સુરતના વરાછા પ્રદેશમાં હીરા કામદારોના 600 બાળકોએ શાળાઓ છોડી દીધી છે.
Surat ડાયમંડ એસોસિએશનના પ્રમુખ જગદીશ ખુંટે જણાવ્યું હતું કે ધંધા ધીમે ધીમે ફરી શરૂ થઈ રહ્યા છે અને કામદારો કામ પર પાછા ફરી રહ્યા છે. ડાયમંડ ટ્રેડિંગ કંપની (ડીટીસી) અને અલરોસા, રફ હીરાના બે સૌથી મોટા સપ્લાયર્સ, યુએસ અને ચીન જેવા મુખ્ય બજારોમાં ઘટતી માંગના પ્રતિભાવમાં હીરાના ભાવમાં આશરે 10% જેટલો ઘટાડો કર્યો છે પરંતુ તેની અસર ભારતીય રફ ડાયમંડ પોલિશિંગ ઉદ્યોગ પર પડી છે.
હીરાના વેપારી અને ઇન્ડિયન ડાયમંડ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના ચેરમેન
દિનેશ નાવડિયાએ જણાવ્યું હતું કે ક્રિસમસ સીઝન દરમિયાન હીરાની માંગમાં વધારો થવાના કોઈ સંકેતો તેમને જોવા મળ્યા નથી. અમે વૈશ્વિક બજારોમાં વધુ હલચલ જોતા નથી. સરકારે હીરાના કામદારો અને તેમના પરિવારોને સરકારી આવાસ યોજનાઓ અને શાળાની ફી માટે લોન EMIમાં થોડી છૂટછાટ અથવા તબીબી લાભો આપવા જેવી પહેલો સાથે ટેકો આપવો જોઈએ.
મંદીની આ કટોકટી ડાયમંડ કંપનીઓને સુરત ડાયમંડ બૂર્સ (SDB)માં બેઝ શિફ્ટ કરવામાં ધીમી ગતિએ આગળ વધવા સમજાવ્યું હોય તેવું લાગે છે. બૂર્સને વિશ્વના સૌથી મોટા ઓફિસ કોમ્પ્લેક્સ તરીકે ગણવામાં આવે છે.
3,500 કરોડના ખર્ચે બનેલ ડાયમંડ બૂર્સે પહેલેથી જ 99% ઓફિસ સ્પેસ હીરાના વેપારીઓ, ઉત્પાદકો, નિકાસકારો અને આયાતકારો તેમજ ડાયમંડ કટિંગ અને પોલિશિંગના વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલા વ્યાવસાયિકોને વેચી દીધી છે. પરંતુ અત્યાર સુધીમાં 4,500 કંપનીઓમાંથી માત્ર 200 જ કંપનીમાં આવી છે.
SDBના ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ ઓફિસર મહેશ શાહે જણાવ્યું કે દરેક વ્યક્તિ પરિસ્થિતિ અને વ્યવસાયના નિર્ણયોમાં શું અવરોધે છે તે જાણે છે. ટૂંક સમયમાં સુરત ડાયમંડ બૂર્સમાં વ્યસાકારો જશે.
