World Milk Day 2025: સબસિડી અને ટેકનિકલ સહાયથી પશુપાલકોને પ્રોત્સાહન
World Milk Day 2025: આવતીકાલે, 1લી જૂન, વિશ્વ દૂધ દિવસ છે, જેનો મુખ્ય હેતુ દૂધના પોષણમય મહત્વને માન્યતા આપવી અને ડેરી ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન આપવું છે. દૂધ માત્ર પોષણનો સ્ત્રોત જ નથી, પરંતુ પશુપાલન અને ડેરી ઉદ્યોગ સાથે જોડાયેલા લાખો લોકોની રોજગારી માટે પણ જીવનધારા છે. આ દિનની ઉજવણી દૂધના વૈશ્વિક સ્તર પર વધતા ઉત્પાદન અને તેની ગૂંથણને ઉજાગર કરવા માટે કરવામાં આવે છે.
ભારતનું દૂધ ઉત્પાદન અને ગુજરાતનું યોગદાન
ભારત સમગ્ર વિશ્વમાં દૂધનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક દેશ છે. વાર્ષિક 239 મિલિયન ટન દૂધ સાથે ભારતની વૈશ્વિક દૂધ ઉત્પાદન ક્ષમતા લગભગ 25% છે. છેલ્લા દાયકામાં, ભારતમાં દૂધ ઉત્પાદનમાં 63% જેટલો વધારો થયો છે અને દેશની માથાદીઠ દૂધ ઉપલબ્ધતા 48% વધીને 471 ગ્રામ પ્રતિ દિન પહોંચી ગઈ છે. ગુજરાતમાં પણ દૂધ ઉત્પાદન સતત વધી રહ્યું છે અને આ રાજ્યનો દેશના કુલ દૂધ ઉત્પાદનમાં ફાળો 7.5% છે. અહીં વાર્ષિક 18 મિલિયન ટન દૂધનું ઉત્પાદન થાય છે અને છેલ્લા 20 વર્ષમાં ગુજરાતમાં દૂધ ઉત્પાદન 11.8 મિલિયન ટન વધ્યું છે. રાજ્યમાં માથાદીઠ દૂધ ઉપલબ્ધતા 700 ગ્રામ પ્રતિ દિન પહોંચી છે, જે આ ક્ષેત્રની પ્રગતિ દર્શાવે છે.
સરકારની પશુપાલન માટેની કાર્યરત યોજનાઓ
દૂધ ઉત્પાદન અને પશુપાલન ક્ષેત્રને વધુ મજબૂત બનાવવા માટે ગુજરાત સરકાર દ્વારા અનેક મહત્વપૂર્ણ આયોજન કરવામાં આવ્યા છે. રાજ્યમાં અત્યારસુધીમાં 929 પશુ દવાખાના, 552 પ્રાથમિક પશુ સારવાર કેન્દ્રો અને 587 ફરતા પશુ દવાખાના કાર્યરત છે. ઉપરાંત, 34 વિશિષ્ટ પશુ ચિકિત્સાલયો અને 21 રોગ નિદાન એકમો દ્વારા પશુઓનું આરોગ્ય જાળવવામાં આવે છે. રાજ્યમાં 4,276 વેટરિનેરિયન ડૉક્ટરો દ્વારા પશુપાલકોને સતત ટેકો મળે છે.
પશુપાલકો માટે સહાય અને સબસિડી
સરકાર દૂધ ઉત્પાદનમાં વૃદ્ધિ માટે સારી નસલના પશુ લાવવાની યોજના પણ અમલમાં મૂકી રહી છે. આ માટે પશુપાલકોને સેકસ્ડ સીમેન ડોઝ સરળ દરે આપવામાં આવે છે, જેના સફળતા દર 90%થી વધુ છે. આ સિવાય, IVF (ઇન વિટ્રો ફર્ટિલાઇઝેશન) સારવાર માટે પણ સબસિડી આપવામાં આવે છે, જે પશુઓના પ્રજનન માટે મદદરૂપ બને છે. આ સાથે, સરકાર પશુપાલકોને ચારા ખરીદવા માટે પણ પૂરતી સહાય પૂરી પાડે છે.
ડેરી ઉદ્યોગનો અર્થતંત્રમાં ફાળો અને ભાવિ દિશા
ગુજરાતમાં ડેરી ઉદ્યોગ સતત વિકસી રહ્યો છે અને આ ક્ષેત્ર રાજ્યની આર્થિક વૃદ્ધિમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહ્યો છે. આ ઉદ્યોગથી સંકળાયેલા હજારો પરિવારો માટે આજીવિકા સ્ત્રોત ઉપલબ્ધ છે. “અમૂલ” જેવી પ્રતિષ્ઠિત સહકારી સંસ્થાઓ દ્વારા પશુપાલકોને મજબૂત ટેકો મળી રહ્યો છે, જે તેમને આત્મનિર્ભર બનાવવામાં મદદરૂપ થાય છે. આગામી દિવસોમાં ગુજરાતને દેશનું અગ્રણી દૂધ ઉત્પાદક રાજ્ય બનાવવા માટે વધુ પ્રોત્સાહક યોજનાઓ શરૂ કરાશે.
વિશ્વ દૂધ દિવસની ઉજવણી સાથે જ, દૂધ ઉત્પાદન અને પશુપાલન ક્ષેત્રમાં સરકારની નવીન અને કાર્યરત યોજનાઓ વધુ કાર્યક્ષમ બની રહી છે. પશુપાલકો માટે મળતી સહાય અને સબસિડીથી આ ક્ષેત્રે વધુ વૃદ્ધિ થશે અને આ સાથે સાથે ગુજરાત દેશના ડેરી ઉદ્યોગમાં આગળ વધશે.
