World Milk Day 2025 : રાજ્યની દૂધ ઉત્પાદન ક્ષમતા અને પશુ આરોગ્ય સેવાઓનું મહત્વ
World Milk Day 2025 : આજનો વિશ્વ દૂધ દિવસ ૨૦૨૫ નિમિત્તે આપણે ગુજરાતની દૂધ ઉત્પાદન ક્ષમતા પર એક નજર કરીએ તો ખબર પડે કે ગુજરાતે માત્ર દેશમાં નહીં, પરંતું વિશ્વમાં પણ આ ક્ષેત્રે પોતાનું વિશિષ્ટ સ્થાન બનાવી લીધું છે. ભારતમાં દૂધનું ઉત્પાદન દર વર્ષે સરેરાશ ૫.૭%ના વળાંકથી વધી રહ્યું છે, પણ ગુજરાતનું દૂધ ઉત્પાદન તો દર વર્ષે આશરે ૯.૨૬%ની ઝડપે વધતું રહ્યું છે. છેલ્લા ૨૦ વર્ષમાં રાજ્યમાં દૂધ ઉત્પાદનમાં લગભગ ૧૧.૮ મિલિયન ટનનો નોંધપાત્ર વધારો થયો છે અને આ કારણે ગુજરાત હવે દૂધ ઉત્પાદનના ક્ષેત્રમાં દેશના ટોચના ચાર રાજ્યોમાં આવે છે.
વિશ્વ દૂધ દિવસની ઉજવણી દર વર્ષે ૧લી જૂન થાય છે, જેમાં દૂધના પોષણ અને ડેરી ઉદ્યોગની મહત્તા પર ધ્યાન આપવું હોય છે. દૂધ માત્ર પૌષ્ટિક તત્વોથી ભરપૂર આહાર નથી, પણ આથી જોડાયેલા લાખો લોકોના જીવનસ્તર અને રોજગારીનો આધાર છે. વિશ્વમાં દૂધ ઉત્પાદન દર વર્ષે ૨%થી વધતું રહે છે, જ્યારે ભારતમાં આ વૃદ્ધિ દર વર્ષે ૫.૭% છે. ડેરી ઉદ્યોગ દેશની કુલ GDPમાં લગભગ ૪.૫% ફાળો આપે છે, જે આ ક્ષેત્રની મહત્વતાને સ્પષ્ટ કરે છે.
ગુજરાતમાં દૂધની માથાદીઠ ઉપલબ્ધતા છેલ્લા ૧૦ વર્ષમાં ૩૮% વધીને ૭૦૦ ગ્રામ પ્રતિ દિન થઈ છે. પશુપાલન ક્ષેત્રે રાજ્યની બાંધણી ખૂબ મજબૂત છે. અહીં ૯૨૯ પશુ દવાખાનાઓ, ૫૫૨ પ્રાથમિક સારવાર કેન્દ્રો, ૫૮૭ ફરતા પશુ દવાખાનાઓ અને ૪,૨૭૬ પશુ ચિકિત્સકો કાર્યરત છે, જે પશુપાલકોને આરોગ્ય અને સારવાર માટે પૂરતું સહારો આપે છે.
રાજ્ય સરકાર પશુપાલકોને ગુણવત્તાવાળા પશુ અને સેક્સ્ડ સીમેન ડોઝ જેવી સેવાઓ પર સબસિડી આપે છે, જેથી પશુપાલકોને વધુ વાછરડા મેળવવામાં અને દૂધ ઉત્પાદન વધારવામાં મદદ મળે. આ પગલાંઓના કારણે આજે ગુજરાત ડેરી ઉદ્યોગમાં એક મજબૂત રાજય બની ગયો છે, અને આગામી સમયમાં આ ક્ષેત્રે ગુજરાત દેશનો અગ્રણી દૂધ ઉત્પાદક બનવાનો ધ્યેય રાખે છે.
