શુ છે આંતર ચાસ પિયત પદ્ધતિ?
મહેસાણા જિલ્લાના દેવરાસણ ગામના 55 વર્ષીય ખેડૂત ઠાકોર કીર્તિજીએ પરંપરાગત ખેતીમાંથી અલગ હિસાબ આપતી સિદ્ધિ મેળવી છે. દોઢ વિઘા જમીન પર તેમણે 61 મણ જેટલું એરંડાનું ઉત્પાદન સફળતાપૂર્વક સાકાર કર્યું છે. આ બધું શક્ય બન્યું છે એક નવી પિયત પદ્ધતિ — આંતર ચાસ પિયત પદ્ધતિ —ના ઉપયોગથી.
આંતર ચાસ પિયત પદ્ધતિ શું છે?
આ પદ્ધતિમાં પાકને સીધું પાણી આપવાને બદલે, છોડોના અંતરના ખાલી ભાગમાં પાણી આપવાનું હોય છે. આ રીતે જમીનમાં ભેજ જળવાઈ રહે છે અને છોડને જરૂર એટલો ભેજ મળતો રહે છે. આ પદ્ધતિ ખાસ કરીને નાના જમીનધારક ખેડૂતો માટે ઉપયોગી સાબિત થઈ રહી છે, જેમને મોંઘી ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિ અપનાવવી શક્ય નથી.
પાણી અને મહેનતની બચત
કીર્તિજી કહે છે કે તેઓ છેલ્લા દાયકાથી પરંપરાગત પાકો જેમ કે એરંડા, ઘઉં અને રાયડો ઉગાડતા આવ્યા છે. પણ આ વખતે તેમણે વિકાસ સહાયક સંસ્થા અને એક જળ સુરક્ષા યોજનાના સહયોગથી પોતાના ખેતરમાં આ નવી પદ્ધતિનો પ્રયોગ કર્યો. પરિણામે પાણીનો ખર્ચ તો અડધો થયો જ, સાથે સાથે નિંદામણ નિયંત્રણમાં પણ સાફ ફેર જોવા મળ્યો.
ખાતર અને નિંદામણનો ખર્ચ પણ ઘટ્યો
આ પદ્ધતિનો વધુ એક મોટો ફાયદો એ રહ્યો કે જમીનમાં રહેલ ભેજને કારણે ખાતર નાબૂદ થતું નથી. એટલે ખાતરની માત્રા ઓછી કરીને પણ અસરકારક પરિણામ મળ્યું. તેમજ છોડો વચ્ચે પાણી આપવાના કારણે નિંદામણ ઓછું ફેલાયું. તેથી નિંદામણ માટે કરવી પડતી મહેનત અને ખર્ચ બંને ઘટ્યા.
નાના ખેડૂત માટે આશીર્વાદરૂપ
આંતર ચાસ પિયત પદ્ધતિ ખાસ કરીને એવા ખેડૂત મિત્રો માટે આશીર્વાદરૂપ છે, જેમને ટપક પદ્ધતિ માટે ખર્ચ કરી શકાતો નથી. આ પદ્ધતિથી ઓછા પાણીમાં વધુ ઉત્પાદન મળતું હોય છે, તેમજ ઉત્પાદનની ગુણવત્તા પણ જળવાઈ રહે છે. જો સરકાર અને ખેતી સહાયક સંસ્થાઓનો સહયોગ વધે, તો આ પદ્ધતિ સમગ્ર રાજ્યમાં નાના ખેડૂત સુધી પહોંચાડી શકાય તેમ છે.
કીર્તિજીની જેમ જો વધુ ખેડૂત આ પદ્ધતિને અપનાવે, તો ઓછા ખર્ચમાં વધુ ઉત્પાદન મેળવી શકાય છે. સાથે સાથે પાણી, ખાતર અને મહેનત જેવી કિંમતી ભંડોળની પણ બચત થાય છે, જે આજના સમયમાં અત્યંત જરૂરી બની ગઈ છે.
