શરીર માટે ઇલેક્ટ્રોલાઇટ સંતુલન કેટલું જરૂરી? પોટેશિયમ અને સોડિયમની ઉણપના જોખમો
પોટેશિયમ અને સોડિયમ આપણા શરીર માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ છે. તે હૃદયના ધબકારા, સ્નાયુઓની કામગીરી, ચેતા સંદેશાઓ અને શરીરમાં પાણીનું સંતુલન જાળવવામાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે. આ ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સની માત્રામાં અચાનક ઘટાડો અથવા વધારો થવાથી શરીર પર ગંભીર અસરો થઈ શકે છે, જેની તાત્કાલિક સારવાર ન થાય તો તે જીવલેણ પણ સાબિત થઈ શકે છે.
ડૉ. વિશાલ સિંહ, નેફ્રોલોજીના નિષ્ણાત, જણાવે છે કે પોટેશિયમની ઉણપને હાઇપોકેલેમિયા અને સોડિયમની ઉણપને હાઇપોનેટ્રેમિયા કહેવામાં આવે છે. હાઇપોકેલેમિયા સ્નાયુઓને નબળા પાડી શકે છે અને હૃદયના ધબકારાને અનિયમિત કરી શકે છે. જ્યારે, હાઇપોનેટ્રેમિયા મગજના કાર્ય પર અસર કરી શકે છે, જેના કારણે ચક્કર, મૂંઝવણ અને ગંભીર કિસ્સાઓમાં હુમલા પણ આવી શકે છે.
પોટેશિયમ અને સોડિયમની ઉણપના લક્ષણો:
પોટેશિયમની ઉણપના લક્ષણો:
- થાક અને નબળાઈ
- સ્નાયુઓમાં ખેંચાણ
- હાથ અને પગમાં ઝણઝણાટ
- અનિયમિત ધબકારા
સોડિયમની ઉણપના લક્ષણો:
- માથાનો દુખાવો અને ચક્કર
- ઉબકા અથવા ઉલટી થવી
- હાથ અને પગમાં સોજો
- ગંભીર કિસ્સાઓમાં હુમલા અને બેભાન થવું
ઉણપ દૂર કરવાના ઉપાયો:
જો તમને આમાંના કોઈ પણ લક્ષણોનો અનુભવ થાય, તો તરત જ ડોક્ટરની સલાહ લેવી અને રક્ત પરીક્ષણ કરાવવું જરૂરી છે.
પોટેશિયમ માટે:
તમારા આહારમાં કેળા, નાળિયેર પાણી, નારંગી, પાલક, બટાકા અને દાળ જેવી વસ્તુઓનો સમાવેશ કરો. આ ખોરાક પોટેશિયમનો સારો સ્ત્રોત છે.
સોડિયમ માટે:
તમારા આહારમાં થોડું મીઠું ચડાવેલું સૂપ, છાશ, લીંબુ પાણી અથવા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સવાળું દ્રાવણ પી શકાય છે. જો કે, હાઈ બ્લડ પ્રેશર હોય તો મીઠાનું પ્રમાણ મર્યાદિત રાખવું.
જો તમને અચાનક નબળાઈ, ચક્કર કે બેભાન થવાનો અનુભવ થાય, તો તાત્કાલિક હોસ્પિટલમાં જાઓ. વધુ પડતો પરસેવો, ઉલટી, ઝાડા અથવા અમુક દવાઓની આડઅસરને કારણે પણ આ ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સનું સ્તર ઘટી શકે છે. તેથી, પાણી પીતા રહો અને સંતુલિત આહાર લો. પોટેશિયમ અને સોડિયમની ઉણપને હળવાશથી ન લેતા, સમયસર સારવાર અને યોગ્ય આહાર દ્વારા ગંભીર પરિસ્થિતિઓથી બચી શકાય છે.
