India-US Trade Deal ભારે ચર્ચામાં ભારત–અમેરિકા વેપાર વાટાઘાટ, કૃષિ – ડેરી ક્ષેત્ર પર ટેન્શન
India-US Trade Deal ભારત અને અમેરિકાની વચ્ચે લંબાવેલી દ્વિપક્ષીય વેપાર વાટાઘાટો ફરી એક વારે તેજી સાથે શરૂ થઈ છે. 1 ઓગસ્ટ, 2025 સુધી ભારતનો ટેરિફ લાગુ કરવાની વિલંબતી સમયમર્યાદા પહેલાં કોઈ મોટી જાહેરાત આવવાની શક્યતા મૂકાઈ છે. વાણિજયમાં થતી અસરદાયક ઘેટ-છેટ વચ્ચે, કૃષિ અને ડેરીના મુદ્દા સૌથી ગંભીર વિવાદ તરીકે ઉભા થયા છે.
- ભારતીય સરકારનું દૃઢ વલણ:
કેન્દ્ર દ્વારા સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે કે ખેડૂતોના હિતોને કોઈપણ રૂપે બગાડવામાં નહીં લેવાનું. કૃષિમંત્રી શિવરાજ ચૌહાણ અને વાણિજ્ય મંત્રી પીયૂષ ગોયલે બંને જણાવ્યું છે કે FTA એ માત્ર ઘરના કામદારોની જ નહીં, પરંતુ બંને દેશોની ઊભી અર્થવ્યવસ્થાનો ભલું લાવતું કરાર હોવો જોઈએ.
SBI રિપોર્ટ જેવો ચેતવણી ભરો:
SBI રિસર્ચ રિપોર્ટ સૂચવે છે કે ડેરી બાજુ ખુલતા 8 કરોડ ખેડૂતોને નાણાકીય નુકસાન થવાની સંભાવના છે. આશંકા છે કે દૂધના ભાવમાં 15–20% ઘટી શકે છે, તથા દેશમાં ₹1.8 લાખ કરોડ સુધીનું કુલ રચનાત્મક નુકસાન સર્જાઈ શકે છે. જેમાંથી 60% ખર્ચ ખેડૂતોને વેઠવું પડશે—આનું વાર્ષિક વાર્ષિક પ્રભાવ ₹1.03 લાખ કરોડ સુધી પહોંચી શકે છે.
અમેરિકી ડેરી ઉત્પાદનોનું ભયજનક પ્રવેશન:
અબાન્સ ફાઇનાન્શિયલ CEO ચિંતન મહેતા અનુસાર, યુ.એસ. માં વિશેષ સબસિડી મળતા ડેરી, મરઘાં, GMO સોયા, ચોખાના ઉછાળો ભારતમાં ઐર્થિક & ખાદ્ય સુરક્ષાને ચિંતાજનક ખતરા અંક રહી છે.
- નીતિ આયોગનું બ્લોક-બસ્ટર પ્લાન:
નીતિ આયોગે દાવ પર “સેવા સોદા” (Service‑centric trade deal) લાવવામાં સફળ થવાની સલાહ આપી છે—જેમ કે ભારતીય “IT”, “ફાઇનાન્સિયલ સર્વિસીસ”, “એજ્યુકેશન” આંતરરાષ્ટ્રીય વિહંગાવલોકન છે. BTA (Bilateral Trade Agreement) નો પ્રથમ તબક્કો સપ્ટેમ્બર–ઓક્ટોબર 2025 સુધી પૂર્ણ કરવાની આશા વ્યક્ત કરવામાં આવી છે.
- વૈશ્વિક નાણાકીય સમાજ
FY 2025‑26 માં, ભારત–USA નિકાસ 21.78% વધીને $17.25 બિલિયન થઈ, જયારે આયાત 25.8% વધીને $8.87 બિલિયન. આ વાણિજ્યિક સમતોલન અંતે કરારમાં “ખુલ્લા ડેરી બજાર” નહીં, પરંતુ યુક્તિયુક્ત “સેવા–ટ્રેડો” સૂચવાયો છે.
નિષ્કર્ષ:
જ્યારે ડેરી અને કૃષિ વિશે જ્વલંત મુદ્દમંડાઈ છે, ત્યારે ભારત–અમેરિકાવાળું કરાર “સેવા દિશા” તરફ આગળ વધશે તે જે આગળ સપ્ટેમ્બરમાં થશે એનું રહેપેવું છે.
