ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી: પ્રક્રિયા શું હશે, નિર્ણય ક્યારે આવશે અને કેટલો સમય લાગશે?
ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદેથી જગદીપ ધનખડના રાજીનામા બાદ, ચૂંટણી પંચે ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી યોજવાની પ્રક્રિયા સત્તાવાર રીતે શરૂ કરી દીધી છે. બુધવારે, પંચે જણાવ્યું હતું કે સંસદના બંને ગૃહોના સાંસદો સહિત ચૂંટણી મંડળની રચના ચાલી રહી છે અને ચૂંટણીની તૈયારીઓ ઝડપથી ચાલી રહી છે.
ચૂંટણી પ્રક્રિયા કેવી રહેશે?
ચૂંટણી પંચ પહેલા ચૂંટણી માટે મતદાર યાદી તૈયાર કરશે, જેને સ્થિર કરવામાં આવશે જેથી નવા નામ ઉમેરી ન શકાય. આ પછી, રિટર્નિંગ ઓફિસર અને સહાયક રિટર્નિંગ ઓફિસરની નિમણૂક કરવામાં આવશે.
આ પછી, એક સમિતિની રચના કરવામાં આવશે જે અગાઉની ચૂંટણી પ્રક્રિયાઓમાં આવતી સમસ્યાઓનું વિશ્લેષણ કરશે જેથી આ વખતે કોઈ અડચણ ન આવે.
આ બધા પ્રારંભિક કાર્યોમાં લગભગ એક અઠવાડિયા લાગશે, ત્યારબાદ ચૂંટણીનું સમયપત્રક જાહેર કરવામાં આવશે.
ચૂંટણીની તારીખ ક્યારે આવશે?
ચૂંટણી પંચની પ્રક્રિયા પૂર્ણ થયા પછી, ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીની તારીખ લગભગ એક અઠવાડિયામાં જાહેર કરવામાં આવશે. નિયમો અનુસાર, ચૂંટણી શક્ય તેટલી વહેલી તકે થવી જોઈએ.
શું નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિ ઓગસ્ટ સુધીમાં શપથ લેશે?
ધનખડના રાજીનામા પછી, એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે દેશને ઓગસ્ટના છેલ્લા અઠવાડિયા સુધીમાં નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિ મળશે. બંધારણની કલમ 68 (2) સ્પષ્ટ કરે છે કે રાજીનામું મળ્યા પછી ચૂંટણી માટે કોઈ નિશ્ચિત સમય મર્યાદા નથી, પરંતુ તેને શક્ય તેટલી વહેલી તકે પૂર્ણ કરવી ફરજિયાત છે.
ત્રણ દિવસમાં સૂચના જારી?
ચૂંટણી પંચના સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ગૃહ મંત્રાલય તરફથી રાજીનામાની ઔપચારિક સૂચના મળતાની સાથે જ ચૂંટણી પંચે ચૂંટણી માટે તૈયારીઓ શરૂ કરી દીધી છે. ચૂંટણીનું સત્તાવાર સૂચના આગામી બે થી ત્રણ દિવસમાં જારી કરી શકાય છે.
રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી અધિનિયમ, 1952 હેઠળ સૂચના જારી કર્યા પછી, સમગ્ર ચૂંટણી પ્રક્રિયા – નામાંકન, ચકાસણી, નામાંકન પાછું ખેંચવું, મતદાન અને ગણતરી – મહત્તમ 32 દિવસમાં પૂર્ણ કરવાની રહેશે.
નામાંકન પ્રક્રિયા
નોમિનેશન પત્રો સૂચનાના 14 દિવસની અંદર સબમિટ કરવાના રહેશે. આ પછી જ મતદાનની તારીખ પુષ્ટિ થશે.
જગદીપ ધનખડના રાજીનામા પછી, દેશ માટે નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિની પસંદગીની પ્રક્રિયા હવે ઝડપથી ચાલી રહી છે. નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિ ઓગસ્ટના અંત સુધીમાં શપથ લે તેવી અપેક્ષા છે.
