ISRO: શ્રીહરિકોટા એ ભારતનું રોકેટ લોન્ચિંગ સ્ટેશન છે. 1971થી તમામ રોકેટ અહીંથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યા છે. અહીં જાણો શા માટે આ સ્થળ ISRO માટે આટલું મહત્વનું છે.
શ્રીહરિકોટા આંધ્ર પ્રદેશના દરિયાકિનારે આવેલ એક ટાપુ છે. અહીં સ્થિત સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટર ભારતનું પ્રાથમિક સ્પેસપોર્ટ છે. વર્ષ 1969માં આ સ્થળને સેટેલાઇટ લોન્ચિંગ સ્ટેશન તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યું હતું.
તેનું મુખ્ય કારણ એ છે કે મોટાભાગના ઉપગ્રહો વિષુવવૃત્તની નજીક જ પૃથ્વીની પરિક્રમા કરે છે. તે બાકીના દક્ષિણ ભારત કરતાં વિષુવવૃત્તની નજીક છે. એટલા માટે અહીંથી રોકેટ છોડવાથી ઘણા પૈસાની બચત થાય છે.
શ્રીહરિકોટાનું ભૌગોલિક સ્થાન તદ્દન અનન્ય છે. તે એક લાંબો ટાપુ છે જેની એક તરફ પુલીકટ તળાવ છે અને બીજી તરફ બંગાળની ખાડી છે.
સ્પેસપોર્ટ્સ માનવ વસવાટથી દૂર આધારિત છે, તે મોટે ભાગે રણ, દરિયાકાંઠાનો વિસ્તાર અથવા ટાપુ છે.
રોકેટના પ્રક્ષેપણ પછી ઘણી વખત, તેના ઘણા ઘટકો પૃથ્વી પર પડે છે, કારણ કે શ્રીહરિકોટા સમુદ્રની નજીક છે, જો ઘટકો પડે છે, તો તે સીધા બંગાળની ખાડીમાં પડશે.
રોકેટ લોન્ચિંગ સ્ટેશન એવી જગ્યાએ હોવું જોઈએ કે તે રોકેટના તીવ્ર કંપનનો સામનો કરી શકે. શ્રીહરિકોટા આ માપદંડને ખૂબ સારી રીતે પૂર્ણ કરે છે.
શ્રીહરિકોટા હવામાનની દૃષ્ટિએ પણ યોગ્ય છે કારણ કે આ સ્થાન વર્ષના દસ મહિના સૂકું રહે છે. ઉપરાંત, બંને બાજુથી પાણીથી ઘેરાયેલું હોવાથી, તે ખૂબ જ સુરક્ષિત સ્થળ છે.
19 ઓક્ટોબર 1971ના રોજ આ સ્ટેશનથી આરએચ-125ને સૌપ્રથમ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. હવામાન અને વાતાવરણના અભ્યાસ માટે આ ઉપગ્રહને અવકાશમાં મોકલવામાં આવ્યો હતો.
તમારી જાણકારી માટે એ પણ જણાવી દઈએ કે શ્રીહરિકોટા ભારતનું પહેલું સ્પેસપોર્ટ નહોતું. કેરળમાં સ્થિત થુમ્બા ઇક્વેટોરિયલ રોકેટ લોન્ચિંગ સ્ટેશનથી ભારતનું પ્રથમ સાઉન્ડિંગ રોકેટ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું.
હવે ભારત તેના ત્રીજા લોન્ચિંગ સ્ટેશનની તૈયારી કરી રહ્યું છે. આ ISROના સ્મોલ સેટેલાઇટ લોંચ વ્હીકલ (SSLV) પ્રોગ્રામ માટે કરવામાં આવનારી તૈયારી છે. તે તમિલનાડુના કુલશેખરપટ્ટનમમાં પૂર્વ કિનારે બનાવવામાં આવશે.
