યુનિફોર્મ સિવિલ કોડઃ દેશમાં હિંદુઓને પહેલી પત્નીને છૂટાછેડા આપ્યા વિના ફરીથી લગ્ન કરવા પર પ્રતિબંધ છે, તેમ છતાં આવા લગ્નો થયા છે. યુસીસીમાં તેમના માટે શું વ્યવસ્થા હશે તે જાણવું રસપ્રદ છે.
યુનિફોર્મ સિવિલ કોડઃ હાલમાં દેશમાં યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ (યુસીસી)ની ચર્ચા જોર પકડી રહી છે. પીએમ મોદીએ આ વાતની હિમાયત કર્યા બાદ આના પર રાજનીતિ પણ શરૂ થઈ ગઈ છે. એક પક્ષ તેનું સમર્થન કરી રહ્યું છે જ્યારે બીજી બાજુ તેની વિરુદ્ધ છે. મુસ્લિમ સંગઠનોએ એક અવાજે તેનો વિરોધ કર્યો છે. તે જ સમયે, ઘણા લોકો છે જે તેને સમજવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ એટલે કે યુસીસીનું વાસ્તવિક ચિત્ર શું હશે, તેનો ડ્રાફ્ટ બહાર આવે ત્યારે પણ ખબર પડશે, પરંતુ તેના નામ પ્રમાણે દેશના તમામ નાગરિકો માટે એક જ કાયદો હશે. પીએમ મોદીએ પણ પોતાના ભાષણમાં આ વાત કહી છે કે જ્યારે એક ઘરમાં બે કાયદા હોય તો ઘર ન ચાલે, આવી સ્થિતિમાં બે કાયદાથી દેશ કેવી રીતે ચાલશે?
બીજી પત્નીનો હજુ સુધી કોઈ કાનૂની દરજ્જો નથી
જ્યારે યુસીસીમાં કાયદાની વાત થાય છે, ત્યારે ચોક્કસપણે ચર્ચા થાય છે કે દેશમાં દરેક માટે લગ્નનો એક નિયમ હશે. જો કે, આ અંગે હજુ સુધી કોઈ સત્તાવાર જાહેરાત કરવામાં આવી નથી, પરંતુ એવું માનવામાં આવે છે કે દરેકને ફક્ત એક જ લગ્નની મંજૂરી આપવામાં આવશે અને પ્રથમ પત્નીને છૂટાછેડા આપ્યા વિના બીજા લગ્ન શક્ય નથી. આ વાત તાર્કિક રીતે સાચી લાગે છે પણ જો આવું થાય તો એમાં વ્યવહારિક સમસ્યા છે.
માત્ર એક લગ્નને માન્યતા આપ્યા બાદ બીજી પત્ની તરીકે જીવતી લાખો હિંદુ મહિલાઓ સામે એક પ્રશ્ન ઉભો થશે. અત્રે એ નોંધનીય છે કે હાલમાં લાગુ હિંદુ કોડ બિલ હેઠળ પણ હિંદુઓને તેમની પ્રથમ પત્ની સાથે પુનઃલગ્ન કરવાની છૂટ નથી, પરંતુ મોટી સંખ્યામાં હિંદુ પુરુષોએ પુનઃલગ્ન કર્યા છે, તેમની બીજી પત્નીઓને કાનૂની દરજ્જો નથી.
UCC માં બીજી પત્ની વિશે શું?
અલીગઢ મુસ્લિમ યુનિવર્સિટીમાં કાયદો અને બંધારણ ભણાવતા પ્રોફેસર ફૈઝાન મુસ્તફા કહે છે કે, UCCમાં જો કોઈ વ્યક્તિ બીજી વાર લગ્ન કરે તો બીજી પત્નીના અધિકારો વિશે વિચારવું પડે છે. તેમણે દાવો કર્યો હતો કે દેશમાં લાખો હિન્દુ મહિલાઓ બીજી પત્ની તરીકે જીવે છે. પોતાની વાત સમજાવતા ફૈઝાન મુસ્તફા કહે છે કે કાયદો બનાવવાથી સમસ્યા હલ નથી થતી. ધારો કે, સરકારે એવો કાયદો બનાવ્યો છે કે બીજા લગ્ન ન થઈ શકે, તે પછી પણ કોઈએ કર્યા છે, તો બીજી પત્નીનું શું થશે?
આ સાથે તેણે લિવ-ઈન રિલેશનશિપનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો. કહ્યું કે બીજા લગ્નની શું જરૂર છે. આજકાલ લિવ-ઈન રિલેશનશિપનો ટ્રેન્ડ પણ વધી ગયો છે. લોકો લિવ-ઈનમાં રહી શકે છે. સુપ્રીમ કોર્ટની ટિપ્પણીનો ઉલ્લેખ કરતા તેમણે કહ્યું કે લિવ-ઈનમાં રહેનાર વ્યક્તિને અધિકાર મળશે પરંતુ બીજા લગ્ન કરનાર પત્નીને આવો કોઈ અધિકાર નહીં મળે, તો તે કેવી રીતે થશે?
લિવ-ઇન અને લગ્ન વચ્ચેનો તફાવત
ફૈઝાન મુસ્તફા કહે છે કે જ્યારે લગ્ન થાય છે, તે કાયદેસર પત્ની બની જાય છે, તો તેના સંબંધમાં તમારી જવાબદારી નિશ્ચિત છે. તમારે તેને ઘર આપવું પડશે, ખર્ચ ચૂકવવો પડશે, તેને તમારી મિલકતમાં હિસ્સો મળે છે, પરંતુ જ્યારે લગ્નની માન્યતા નથી, ત્યારે તેને કોઈ અધિકાર નથી મળતો. આવી સ્થિતિમાં જેમની બીજી પત્ની હોય અથવા લિવ-ઈનમાં રહેતી મહિલાઓ ઈચ્છે છે કે તેમને પણ ઓળખવામાં આવે.
