9999999999. આ 10 અંકનો મોબાઈલ નંબર ખૂબ જ VIP લાગે છે. તેમજ શકે છે. પરંતુ આ નંબર સાથે જોડાયેલો એક ખુલાસો સામે આવ્યો છે. ભારતના કોમ્પ્ટ્રોલર એન્ડ ઓડિટર જનરલ એટલે કે કેગના રિપોર્ટમાં. એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે નરેન્દ્ર મોદી સરકારની મહત્વાકાંક્ષી આયુષ્માન ભારત-પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના (PMJAY) હેઠળ લગભગ 7.5 લાખ લોકો એક જ ફોન નંબરથી જોડાયેલા છે.
CAGએ તેની તપાસમાં યોજનામાં ગેરરીતિઓ દર્શાવી છે. સોમવાર, 7 ઓગસ્ટના રોજ, CAG એ તેનો ઓડિટ રિપોર્ટ લોકસભામાં રજૂ કર્યો. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે PMJAYના 7 લાખ 49 હજાર 820 લાભાર્થીઓ એક જ મોબાઈલ નંબર દ્વારા યોજના સાથે જોડાયેલા છે. CAG એ પણ કહ્યું કે આ મોબાઈલ નંબર ‘અમાન્ય’ છે. અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે,
“BIS (લાભાર્થી આઇડેન્ટિફિકેશન સિસ્ટમ) ડેટાબેઝની તપાસમાં બહાર આવ્યું છે કે યોજનામાં મોટી સંખ્યામાં લાભાર્થીઓ સમાન માન્ય મોબાઇલ નંબર સાથે નોંધાયેલા હતા. BIS ડેટાબેઝમાં કુલ મળીને 1119 થી 7 લાખ 49 હજાર 820 લાભાર્થીઓ એક જ મોબાઈલ નંબર સાથે જોડાયેલા હતા.
એટલું જ નહીં, રિપોર્ટમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે આ યોજનામાં ‘8888888888’ નંબર સાથે એક લાખ 39 હજાર 300 લાભાર્થીઓ જોડાયેલા છે. તે જ સમયે, મોબાઇલ નંબર ‘9000000000’ સાથે યોજનામાં 96 હજાર 46 લાભાર્થીઓ નોંધાયેલા છે. રિપોર્ટમાં એ પણ બહાર આવ્યું છે કે લગભગ 10 હજારથી 50 હજાર લાભાર્થીઓ ઓછામાં ઓછા 20 મોબાઈલ નંબરો સાથે યોજનાનો ભાગ બની રહ્યા છે.
NHA ખુલાસાઓ સાથે સંમત છે
ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસમાં છપાયેલા અહેવાલ મુજબ નેશનલ હેલ્થ ઓથોરિટી (NHA) CAGના રિપોર્ટમાં કરવામાં આવેલા ખુલાસાઓ સાથે સહમત છે. NHAએ જણાવ્યું કે BIS 2.0 સિસ્ટમ શરૂ થયા બાદ મોબાઈલ નંબર સંબંધિત આ સમસ્યાનો ઉકેલ આવી જશે. BIS 2.0 સિસ્ટમ એવી રીતે લાગુ કરવામાં આવશે કે ચોક્કસ સંખ્યા કરતા વધુ પરિવારો એક જ મોબાઈલ નંબરનો ઉપયોગ કરી શકશે નહીં. આનાથી રેન્ડમ નંબર રજીસ્ટર કરવાની પ્રથા પણ બંધ થઈ જશે.
અહેવાલ જણાવે છે કે,
“ડેટાબેઝમાં કોઈપણ લાભાર્થી સંબંધિત રેકોર્ડ્સ શોધવા માટે મોબાઈલ નંબર આવશ્યક છે. આની મદદથી આઈડી વગર પણ રજીસ્ટ્રેશન ડેસ્કનો સંપર્ક કરી શકાય છે. ઈ-કાર્ડ ખોવાઈ જવાના કિસ્સામાં લાભાર્થીની ઓળખ કરવી પણ મુશ્કેલ છે. ઉપરાંત, પ્રવેશ પહેલા અને પછીની માહિતી પણ નકારી શકાય છે, જેના કારણે તેમને અસુવિધા થઈ શકે છે.
મૃતક દર્દીઓ પણ સારવાર લેતા રહ્યા
બિઝનેસ ટુડેના અહેવાલ મુજબ, ઓડિટમાં બહાર આવ્યું છે કે TMSમાં ‘મૃત’ જાહેર કરાયેલા દર્દીઓને પણ યોજનાનો લાભ મળતો રહ્યો. ટીએમએસ અનુસાર, આયુષ્માન ભારતનો લાભ લેનારા 88 હજાર 760 દર્દીઓ સારવાર દરમિયાન મૃત્યુ પામ્યા. પરંતુ આ દર્દીઓને લગતા 2 લાખ 14 હજાર 923 નવા દાવા ચૂકવવામાં આવ્યા હતા. તેમાંથી 3 હજાર 903 દાવાઓના બદલામાં હોસ્પિટલોને 6 કરોડ 97 લાખ રૂપિયા આપવામાં આવ્યા હતા.
CAG એ તેના ઓડિટ રિપોર્ટમાં યોજનામાં ઘણી વધુ ખામીઓનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. જેમ કે અમાન્ય નામ, ડુપ્લિકેટ હેલ્થ આઈડી, પરિવારમાં સામાન્ય કરતાં વધુ લોકો અને અસામાન્ય જન્મ તારીખ. કોંગ્રેસ પાર્ટીએ આ ક્ષતિઓ અને ગેરરીતિઓને ‘ભ્રષ્ટાચાર’નો મામલો ગણાવીને તપાસની માંગ કરી છે.
