GAGANYAAN :ગગનયાન મિશન શું છે?
ગગનયાન દેશનું પ્રથમ માનવ અવકાશ ઉડાન મિશન છે, જે અંતર્ગત ચાર અવકાશયાત્રીઓને અવકાશમાં મોકલવામાં આવશે. આ મિશન આવતા વર્ષના અંત સુધીમાં અથવા 2025ની શરૂઆતમાં મોકલી શકાય છે. 2024માં અવકાશમાં માનવરહિત પરીક્ષણ ફ્લાઇટ મોકલવાનું લક્ષ્ય છે, જેમાં વ્યોમામિત્ર રોબોટ મોકલવામાં આવશે. ગગનયાન મિશનનો ઉદ્દેશ્ય ત્રણ દિવસના ગગનયાન મિશન માટે પૃથ્વીની 400 કિમીની નીચલી ભ્રમણકક્ષા પર માનવોને અવકાશમાં મોકલવાનો અને તેમને સુરક્ષિત રીતે પૃથ્વી પર પાછા લાવવાનો છે.
રશિયન મિશન Soyuz MS-10 મિશન 11 ઓક્ટોબર 2018 ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. આ મિશનમાં રશિયન એજન્સી રોસકોસ્મોસે તેના સભ્ય એલેક્સી ઓવચિનિનને અને નાસાએ તેના સભ્ય નિક હેગને મોકલ્યા. ટેક-ઓફ પછી, મિશન કંટ્રોલે જાહેરાત કરી કે બૂસ્ટર નિષ્ફળ ગયું છે. 35 વર્ષમાં તે પ્રથમ વખત હતું કે રશિયન બૂસ્ટર નિષ્ફળ થયું પરંતુ ક્રૂ લોન્ચ એસ્કેપ સિસ્ટમને કારણે બચી શક્યો. લોન્ચિંગ પછી, ક્રૂ કેપ્સ્યુલને લોન્ચ વ્હીકલથી અલગ કરવામાં આવી હતી. આથી જ ઈસરોએ રશિયાના અનુભવમાંથી શીખ્યું છે કે માનવયુક્ત મિશનમાં ક્રૂ સેફ્ટીનું સર્વોચ્ચ મહત્વ હોવું જોઈએ.
ગગનયાન સફળ થતાં જ ભારત વિશેષ યાદીમાં સામેલ થઈ જશે.
જો ગગનયાન મિશન સફળ થશે, તો ભારત એવા દેશોની એક વિશિષ્ટ યાદીમાં જોડાશે કે જેમણે પોતાનું ક્રૂ સ્પેસક્રાફ્ટ લોન્ચ કર્યું છે. હાલમાં માત્ર અમેરિકા, રશિયા અને ચીન એવા દેશો છે જેમણે આવી સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરી છે. કેપ્ટન રાકેશ શર્મા અંતરિક્ષમાં જનારા ભારતના પ્રથમ વ્યક્તિ છે. 1984 માં, રાકેશ શર્મા ISRO અને રશિયાના ઇન્ટરકોસ્મિક પ્રોગ્રામના સંયુક્ત અવકાશ મિશનના ભાગ રૂપે આઠ દિવસ સુધી અવકાશમાં રહ્યા. રાકેશ તે સમયે ભારતીય વાયુસેનાના સ્ક્વોડ્રન લીડર અને પાયલોટ હતા. કલ્પના ચાવલા અમેરિકન સ્પેસ એજન્સી નાસા દ્વારા અવકાશમાં જનારી ભારતીય મૂળની પ્રથમ મહિલા હતી. તેમના સિવાય સુનીતા વિલિયમ્સ અવકાશમાં જનારી ભારતીય મૂળની બીજી મહિલા છે.