Research Claims હસ્તલેખનથી તેજ બને છે બાળકોનું મગજ, ટાઇપિંગ કરતા વધુ અસરકારક રીતે શીખે છે
Research Claims વર્તમાન સમયમાં ડિજિટલ શિક્ષણનો પ્રભાવ વધતો જાય છે. ભારત સહિત દુનિયાભરના દેશોમાં સ્માર્ટ ક્લાસરૂમ, ટેબલેટ અને કમ્પ્યુટર આધારિત અભ્યાસે પરંપરાગત પેન્સિલ-નોટબુક પદ્ધતિને ધીમે ધીમે પાછળ ધકેલી છે. પરંતુ તાજેતરમાં એક સંશોધનમાં સ્પષ્ટપણે જણાવાયું છે કે હાથથી લખતી પદ્ધતિ બાળકોના બુદ્ધિવિકાસ માટે વધુ લાભદાયક છે.
આ સંશોધન સ્પેનની બાસ્ક યુનિવર્સિટીના સંશોધકો દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે અને તેને ‘જર્નલ ઓફ એક્સપેરિમેન્ટલ ચાઇલ્ડ સાયકોલોજી’માં પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યું છે. સંશોધનમાં 5થી 6 વર્ષની વયના બાળકોને બે જુદાં જૂથમાં વહેચવામાં આવ્યા: એક જૂથને કમ્પ્યુટરની કીબોર્ડ પર ટાઇપ કરવાનું શીખવવામાં આવ્યું અને બીજાને પેન્સિલ અને કાગળ પર લખવાનું શીખવાયું. પરિણામે જોવા મળ્યું કે જે બાળકો હસ્તલેખન કરતા હતા તેઓ નવી વસ્તુઓ ઝડપી શીખતા હતા અને તેમના વાંચન તથા ભાષાકીય કૌશલ્ય વધુ મજબૂત બનતા હતા.
હસ્તલેખન દ્વારા બાળક અક્ષરોના આકારને પોતાની આંગળીઓથી ટ્રેસ કરે છે, જે તેના મગજ અને હાથ વચ્ચે સક્રિય સંકલન વિકસાવે છે. આવું સંકલન ટાઇપિંગ કરતાં વધુ મજબૂત રીતે સ્મૃતિ અને સમજણ વિકસાવે છે. સંશોધક જોઆના અચાએ જણાવ્યું હતું કે માત્ર ટાઇપ કરતા બાળકોની ભાષા શીખવાની ગતિ ધીમી રહી હતી.
આથી નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે ડિજિટલ શિક્ષણના લાભોને ધ્યાનમાં રાખતાં પણ, શાળાઓએ હસ્તલેખનની પરંપરા છોડી ન દેવી જોઈએ. હસ્તલેખન માત્ર લેખન કૌશલ્ય નહીં, પરંતુ સૃજનાત્મકતા, ચિંતનશક્તિ અને ભાષા વિકસાવવામાં પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.
બીજું સંશોધન પણ આ દ્રષ્ટિકોણને સમર્થન આપે છે. તેમાં બીજાં ધોરણના વિદ્યાર્થીઓ પેન્સિલ-પેપર અને કીબોર્ડ દ્વારા લખેલી વાર્તાઓની સરખામણી કરવામાં આવી. હસ્તલિખિત વાર્તાઓ વધુ લાંબી, રચનાત્મક અને ઊંચી ગુણવત્તાવાળી જણાઈ. ટાઈપિંગ કરતાં હસ્તલેખન બાળકોના વિચારોને વ્યક્ત કરવામાં વધુ મદદરૂપ બનતું હોવાનું જાણવા મળ્યું.
સંક્ષેપમાં, ભવિષ્યની પેઢીને ડિજિટલ સાથે હાથથી લખવાની ટેવ પણ જરૂરી છે. બંને પદ્ધતિઓનું સંતુલન જ બાળકના સર્વાંગી વિકાસ માટે શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે.
