Mangal Pandey: ભારતના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ વિશે વાત કરવી અને મંગલ પાંડેના નામનો ઉલ્લેખ ન કરવો એ અશક્ય છે. બ્રાહ્મણ પરિવારમાં 19 જુલાઈના રોજ જન્મેલા મંગલ પાંડેને 22 વર્ષની ઉંમરે ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીની સેનામાં સામેલ કરવામાં આવ્યા હતા. મંગલ પાંડેએ 1857ના સૈન્ય બળવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી, જેના પછી ભારતની આઝાદીની લડાઈએ વેગ પકડ્યો હતો.
આપણા દેશના ઘણા બહાદુર સપૂતોએ ભારતને ગુલામીની બેડીમાંથી મુક્ત કરાવવા માટે પોતાના જીવનનું બલિદાન આપ્યું છે. આઝાદીની લડાઈ ઘણા વર્ષો સુધી ચાલુ રહી અને તે પછી 15 ઓગસ્ટ 1947ના રોજ ભારતને અંગ્રેજોની ગુલામીમાંથી આઝાદી મળી. મંગલ પાંડે, જેમણે ભારતમાં આઝાદીનું પ્રથમ રણશિંગુ વગાડ્યું હતું, તેણે વર્ષ 1857માં સિપાહી વિદ્રોહને અંજામ આપ્યો હતો.
આ પછી, આખા દેશમાં આઝાદી માટે લોકોમાં ગુસ્સો હતો
અને આ રીતે ભારતનો સ્વતંત્રતા સંગ્રામ શરૂ થયો. આ વિદ્રોહ પછી જ ભારતમાં આઝાદીની લડતને વેગ મળ્યો અને દેશના ખૂણે ખૂણેથી અનેક બહાદુર અને હિંમતવાન મહિલાઓ આઝાદીની લડતમાં યોગદાન આપવા આગળ આવી. 19 જુલાઈ 1827ના રોજ જન્મેલા મંગલ પાંડેનું આયુષ્ય ભલે ખૂબ જ નાનું હોય, પરંતુ તેમની ખ્યાતિ એટલી બધી છે કે આજે પણ લોકો સ્વતંત્રતા સેનાનીઓમાં મંગલ પાંડેનું નામ ખૂબ જ આદર અને આદરથી લે છે.
કોણ હતા મંગલ પાંડે?
મંગલ પાંડેનો જન્મ 19 જુલાઈ 1827ના રોજ ઉત્તર પ્રદેશના બલિયા જિલ્લાના નાગવા નામના ગામમાં થયો હતો. તેમની માતાનું નામ અભયરાણી પાંડે અને પિતાનું નામ દિવાકર પાંડે હતું. તેમનો જન્મ બ્રાહ્મણ પરિવારમાં થયો હતો. મંગલ પાંડે જ્યારે માત્ર 22 વર્ષના હતા ત્યારે તેમની પસંદગી ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીની સેનામાં થઈ હતી. બંગાળ નેટિવ ઇન્ફન્ટ્રીની 34 બટાલિયનમાં સામેલ થયેલા મંગલ પાંડેએ પોતાની જ બટાલિયન સામે બળવો કર્યો હતો, જેના કારણે તેને ફાંસી આપવામાં આવી હતી.
1857નો બળવો કેમ થયો?
મગલ પાંડેના આ બળવા પાછળનું કારણ એનફિલ્ડ P-53 રાઈફલનો ઉપયોગ હતો. વાસ્તવમાં આ રાઈફલનો ઉદ્દેશ્ય સચોટ માનવામાં આવતો હતો, પરંતુ આ રાઈફલમાં બુલેટ ભરવા માટે કારતૂસને દાંત વડે ખોલવી પડતી હતી. જો કે આ કારતૂસના કવરમાં ભૂંડ અને ગાયના માંસનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હોવાની વાત લોકોમાં ફેલાઈ હતી. આ બાબત લોકોના ધર્મ પર હુમલો હતો. મંગલ પાંડેએ તેનો વિરોધ કર્યો હતો. મંગલ પાંડે સમજી ગયા કે લોકોમાં આઝાદીની ચિનગારી પ્રગટાવવાનો આ અવસર છે. આ બળવા માટે મંગલ પાંડેએ તેના સાથીદારોને આ બાબતે બળવો કરવા કહ્યું અને આ જ થયું.
29 માર્ચ 1857ના રોજ, મંગલ પાંડેએ તેમના વરિષ્ઠ સાર્જન્ટ મેજરને ગોળી મારી.
આ પછી તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી અને 8 એપ્રિલ 1857ના રોજ બેરકપુરમાં ફાંસી આપવામાં આવી. આ ઘટના પછી, દેશના અન્ય ઘણા સ્થળોએ સૈન્ય વિરોધ શરૂ થયો અને ભારતની સ્વતંત્રતા સંગ્રામ વેગ પકડવા લાગ્યો. માત્ર 29 વર્ષની વયે શહીદ થયેલા મંગલ પાંડેએ સ્વતંત્રતા સંગ્રામનો પાયો નાખ્યો, જેના કારણે ભારતને બ્રિટિશ સરકારથી આઝાદી મળી.
