કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા લાવવામાં આવેલા નવા હિટ એન્ડ રન કાયદાને કારણે ટ્રક ડ્રાઈવરો અને ટ્રાન્સપોર્ટ ઓપરેટરો ઘણા રાજ્યોમાં નાકાબંધી કરી રહ્યા છે. નવા કાયદાના વિરોધમાં રાજસ્થાન, ગુજરાત, મધ્યપ્રદેશ અને યુપીના ડ્રાઈવરોએ શનિવારથી જ રસ્તાઓ બ્લોક કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા માર્ગ અકસ્માતોને અંકુશમાં લેવા માટે સુધારેલા કાયદામાં ફેરફાર કરવામાં આવી રહ્યા છે.
કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા લાવવામાં આવેલા ‘હિટ એન્ડ રન’ના નવા કાયદાને કારણે ટ્રક ડ્રાઈવરો અને ટ્રાન્સપોર્ટ ઓપરેટરો ઘણા રાજ્યોમાં નાકાબંધી કરી રહ્યા છે. નવા કાયદાના વિરોધમાં રાજસ્થાન, ગુજરાત, મધ્યપ્રદેશ અને યુપી, બિહારના ડ્રાઈવરોએ શનિવારથી જ રસ્તાઓ બ્લોક કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા માર્ગ અકસ્માતોને અંકુશમાં લેવા માટે ‘હિટ એન્ડ રન’ કાયદામાં ફેરફાર કરવામાં આવી રહ્યો છે. વાહનચાલકો આ કાયદો લાવવાનો વિરોધ કરી રહ્યા છે. વાસ્તવમાં, ભારતીય દંડ સંહિતા, 2023 માં સુધારા પછી, અકસ્માતના કિસ્સામાં ડ્રાઇવરને 10 વર્ષની જેલ અને 7 લાખ રૂપિયાના દંડની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે.
આ સુધારાનો ઓલ ઈન્ડિયા મોટર ટ્રાન્સપોર્ટ કોંગ્રેસ (AIMTC) દ્વારા પણ વિરોધ કરવામાં આવ્યો છે. AIMTCના પ્રમુખ અમૃતલાલ મદાને જણાવ્યું હતું કે, “આ નિયમ બાદ ભારે વાહન ચાલકો તેમની નોકરી છોડી રહ્યા છે.” તેમણે કહ્યું કે ભારતીય નાગરિક સંહિતા 2023માં અકસ્માતમાં દોષિત ઠરનાર ડ્રાઈવરો માટે 10 વર્ષની જેલની જોગવાઈ છે, જે આપણા પરિવહન ઉદ્યોગને જોખમમાં મૂકે છે.તેમણે કહ્યું, “ભારતના માર્ગ પરિવહન સમુદાયને ભારતીય નાગરિક સંહિતા 2023 હેઠળ સજા કરવામાં આવશે. હિટ-એન્ડ-રન કેસ પર સૂચિત કાયદા હેઠળની કડક જોગવાઈઓ સાથે સહમત નથી.”
શા માટે વાહનચાલકો મુશ્કેલીનો સામનો કરી રહ્યા છે?
‘હિટ એન્ડ રન’ના નવા કાયદામાં 10 વર્ષની સજાની જોગવાઈ બાદ હવે ડ્રાઈવરોને નોકરી છોડવાની ફરજ પડી છે. AIMTCના જણાવ્યા અનુસાર, કાયદામાં સુધારો કરતા પહેલા હિતધારકો પાસેથી સૂચનો લેવામાં આવ્યા ન હતા, પ્રસ્તાવિત કાયદામાં ઘણી ખામીઓ છે. અમૃતલાલ મદાને કહ્યું કે દેશભરમાં પહેલેથી જ 25-30 ટકા ડ્રાઈવરોની અછત છે, આવા કાયદાથી ડ્રાઈવરોની અછત વધુ વધશે. તેમણે કહ્યું કે, સરકાર વાહનચાલકોની સમસ્યા પર ધ્યાન આપી રહી નથી. દેશના અર્થતંત્રમાં સૌથી મોટો ફાળો રોડ ટ્રાન્સપોર્ટર્સ અને ડ્રાઇવરોનો છે.
AIMTCએ શું કહ્યું?
AIMTCનું કહેવું છે કે દેશમાં અકસ્માત તપાસ પ્રોટોકોલનો અભાવ છે. જેના કારણે કેસની નિષ્પક્ષ તપાસ થતી નથી અને ડ્રાઇવરને દોષિત જાહેર કરવામાં આવે છે. અકસ્માત સ્થળ પરથી ભાગી જવાનો કોઈ ડ્રાઈવરનો ઈરાદો નથી, પરંતુ તેણે નજીકમાં એકઠી થયેલી ભીડથી બચવા માટે આવું કરવું પડશે.
AIMTC મધ્યપ્રદેશ શાખાના વડા રાકેશ તિવારીએ જણાવ્યું હતું કે, “અમે રાષ્ટ્રીય સ્તરની સંસ્થાને અમારો ટેકો આપ્યો છે. દેશમાં લગભગ 95 લાખ ટ્રકોમાંથી, રાજ્યમાં લગભગ 5 લાખ ટ્રક છે જે કરોડો લોકોને રોજગારી આપે છે. આમ એકપક્ષીય અને AIMTC ની અપ્રિય જોગવાઈ તેમને નિરાશ કરી રહી છે, તેમણે જણાવ્યું હતું કે, AIMTC આગામી એક સપ્તાહમાં દેશભરમાં નવી જોગવાઈ સામે વિરોધ માટે તેની વધુ વ્યૂહરચના નક્કી કરશે.
પહેલા શું કાયદો હતો અને હવે શું સુધારો થશે?
હિટ એન્ડ રન કેસ IPC કલમ 279 (બેદરકારીપૂર્વક ડ્રાઇવિંગ), 304A (બેદરકારીથી મૃત્યુનું કારણ બને છે) અને 338 (જીવનને જોખમમાં મૂકવું) હેઠળ નોંધાયેલ છે. આમાં બે વર્ષની જેલની જોગવાઈ છે. ખાસ કિસ્સાઓમાં, IPCની કલમ 302 પણ ઉમેરવામાં આવે છે.
સુધારા પછી, કલમ 104 (2) હેઠળ જો કોઈ આરોપી હિટ એન્ડ રનની ઘટનાના સ્થળેથી ભાગી જાય. જો વ્યક્તિ પોલીસ અથવા મેજિસ્ટ્રેટને જાણ નહીં કરે તો તેને 10 વર્ષ સુધીની કેદ અને દંડ ભરવો પડશે.
