આરબીઆઈએ ભારતીય આયાતકારો અને નિકાસકારોને ભારતીય રૂપિયામાં આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર કરવાની મંજૂરી આપી છે. આ નિર્ણયની શું અસર થશે અને દેશને કેવો ફાયદો થશે તે જાણવા વાંચો આ રિપોર્ટ.
FIEO ના પ્રમુખ એ. શક્તિવેલે કહ્યું કે વિશ્વના કોઈપણ દેશને પ્રથમ વખત ભારતીય રૂપિયામાં વેપાર કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે. અત્યાર સુધી માત્ર ઈરાન જેવા દેશમાં આવી વ્યવસ્થા હતી. નવા નોટિફિકેશનથી રશિયા સહિત કોઈપણ દેશમાં ભારતીય નિકાસકારો હવે રૂપિયામાં બિઝનેસ કરી શકશે. તેની સકારાત્મક અસર પડશે.
FIEO ના CEO અને મહાનિર્દેશક અજય સહાયે કહ્યું કે ભારતીય રૂપિયાના આંતરરાષ્ટ્રીયકરણ તરફ આ એક મોટું પગલું સાબિત થશે. અત્યારે ઘણા દેશો પાસે ડોલરનું ભંડાર નથી, આવા દેશો ભારત સાથે રૂપિયામાં જ વેપાર કરશે. આનાથી રશિયા સાથે વેપાર વધારવાનું વાતાવરણ ઊભું થશે.
આરબીઆઈના આ નિર્ણયની સફળતા ભારતીય ઉદ્યોગપતિઓ તેનો કેટલો અમલ કરે છે તેના પર નિર્ભર રહેશે કારણ કે ભૂતકાળમાં પણ તેઓએ આરબીઆઈ દ્વારા રૂપિયામાં વેપાર કરવા માટે આપવામાં આવેલા પ્રોત્સાહન પર વધુ ધ્યાન આપ્યું નથી. લોકપ્રિયતા અને કિંમતને કારણે તેઓ માત્ર ડોલરમાં જ વેપાર કરવાનું પસંદ કરે છે.
આરબીઆઈ દ્વારા જારી કરાયેલા નોટિફિકેશનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વૈશ્વિક વ્યાપારનો હિસ્સો વધારવા અને વૈશ્વિક સમુદાયમાં ભારતીય રૂપિયામાં વેપાર કરવાના વલણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, આયાત અને નિકાસના સેટલમેન્ટને ભારતીય રૂપિયામાં જ મંજૂરી આપવામાં આવી રહી છે. . આ હેઠળ, અધિકૃત ડીલરો (ADs) એ ચૂકવણીની પતાવટ કરતા પહેલા RBIની કેન્દ્રીય શાખામાં સ્થિત વિદેશી વિનિમય વિભાગની પરવાનગી લેવી પડશે.
આ વ્યવસ્થા ત્રણ તથ્યો પર આધારિત હશે. પ્રથમ, ફોરેન એક્સચેન્જ એક્ટ એક્ટ, 1999 હેઠળ નિર્ધારિત નિયમો અનુસાર, તમામ પ્રકારના આયાતકારો અને નિકાસકારો પાસે ભારતીય રૂપિયામાં ઇન્વૉઇસની સિસ્ટમ હશે. બીજું, જે દેશની સાથે વેપાર થઈ રહ્યો છે તે દેશનું ચલણ અને ભારતીય રૂપિયાનું મૂલ્ય બજાર આધારિત હશે. ત્રીજું, આ વ્યવસાયોનું સેટલમેન્ટ ભારતીય રૂપિયામાં કરવામાં આવશે.
આરબીઆઈએ તેની માર્ગદર્શિકામાં સ્પષ્ટ કર્યું છે કે ભારતીય રૂપિયામાં પતાવટના નિયમો અન્ય કરન્સીના કિસ્સામાં સમાન હશે. ભારતીય નિકાસકારોને રૂપિયાના મૂલ્યમાં પ્રાપ્ત ઇન્વૉઇસ સામે લોન લેવાની સામાન્ય સુવિધા પણ મળશે.નિકાસકારોને વિદેશી ખરીદદારો પાસેથી એડવાન્સ પેમેન્ટ વસૂલવાનો અધિકાર હશે. વ્યાપારી વ્યવહારો સામે બેંક ગેરંટીની શરતો પણ FEMA હેઠળ આવરી લેવામાં આવશે.
આરબીઆઈએ કહ્યું છે કે આ સૂચના તાત્કાલિક અસરથી અમલમાં આવશે અને અધિકૃત ડીલરોને તમામ ગ્રાહકોને આ સંબંધમાં માહિતી ઉપલબ્ધ કરાવવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે.
