રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ ચલણમાંથી બહાર કાઢવામાં આવેલી 2000 રૂપિયાની ગુલાબી નોટોને લઈને એક મોટું અપડેટ આપ્યું છે. 2000 રૂપિયા ચલણમાંથી બહાર થયાને 9 મહિના વીતી ગયા છે. પરંતુ આ પછી પણ હજારો કરોડની આ મોટી નોટો હજુ પણ બજારમાં હાજર છે. તેઓ હજુ સુધી પરત ફરી શક્યા નથી. રિઝર્વ બેંક દ્વારા જારી કરવામાં આવેલા આંકડા અનુસાર, બજારમાં હાજર આ નોટોની કુલ કિંમત 8,897 કરોડ રૂપિયા છે. આ દરમિયાન RBIએ મોટી નોટો પર પ્રતિબંધ લગાવવાના ફાયદા પણ ગણ્યા.
મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, RBIએ કહ્યું કે 31 જાન્યુઆરી, 2024 સુધીમાં 2,000 રૂપિયાની લગભગ 97.5 ટકા નોટો બેંકિંગ સિસ્ટમમાં પાછી આવી ગઈ હતી. આ પછી જનતા પાસે માત્ર 2.5 ટકા નોટો બચી છે. અત્યાર સુધી, આને આરબીઆઈ બેંકિંગ ઓફિસ અથવા પોસ્ટ ઓફિસ દ્વારા બેંકિંગ સિસ્ટમમાં જમા કરાવવામાં આવ્યા નથી. તેની કિંમત 8,897 કરોડ રૂપિયા સુધી છે. તમને જણાવી દઈએ કે ગયા વર્ષે રિઝર્વ બેંકે 2000 રૂપિયાનું વિમુદ્રીકરણ કર્યું હતું. 19 મે, 2023ના રોજ ચલણમાં રહેલી રૂ. 2,000ની બેંક નોટોની કુલ કિંમત રૂ. 3.56 લાખ કરોડ હતી.
એક મહિનામાં 2000 રૂપિયાની 433 કરોડ રૂપિયાની નોટો ચલણમાંથી હટાવ્યા બાદ RBIએ 23 મે 2023થી આ નોટો પાછી ખેંચવાની સુવિધા આપી હતી. તેની સમયમર્યાદા 30 સપ્ટેમ્બર 2023 સુધી હતી. પરંતુ આ નિયત તારીખ સુધી બજારમાં મોટી સંખ્યામાં ગુલાબી નોટો આવી હતી. આ કારણોસર, સેન્ટ્રલ બેંકે નોટ ઉપાડવાની અંતિમ તારીખ 7 ઓક્ટોબર સુધી લંબાવી હતી. આ સમયમર્યાદા પૂરી થયા બાદ RBIએ ફરી રાહત આપી છે. કેટલાક ફેરફારો સાથે, 8 ઓક્ટોબરથી આરબીઆઈની 19 ઓફિસો દ્વારા લોકોને નોટો પરત કરવાની પ્રક્રિયા ચાલુ રહી. આ સાથે પોસ્ટ ઓફિસની મદદથી આ કામ કરવાની સુવિધા પણ આપવામાં આવી હતી.
આમ છતાં નોટો ઉપાડવામાં કોઈ ગતિ જોવા મળી નથી. 29 ડિસેમ્બર 2023 થી 31 જાન્યુઆરી 2024 સુધીના મહિનામાં આરબીઆઈને માત્ર 433 કરોડ રૂપિયા પાછા આવ્યા. તમને જણાવી દઈએ કે 29 ડિસેમ્બર 2023ના રોજ બજારમાં હાજર 2000 રૂપિયાની નોટોની સંખ્યા 9,330 કરોડ રૂપિયા હતી.
