Waqf Act in Supreme Court: વકફ સુધારા કાયદાની સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારાત્મક સુનાવણી: કપિલ સિબ્બલએ દલીલ કરી – ‘કબ્રસ્તાન આવક પેદા કરતું નથી, લોકો પ્રેમથી દફનાવવા આવે છે’
Waqf Act in Supreme Court: વકફ સુધારા અધિનિયમ 2025 સામે દાખલ કરાયેલી પાંચ અરજી પર સુપ્રીમ કોર્ટમાં મહત્વપૂર્ણ સુનાવણી થઈ. મુખ્ય ન્યાયમૂર્તિ ડી.વાય. ચંદ્રચૂડના પદત્યાગ બાદ નવી બેન્ચ – મુખ્ય ન્યાયાધીશ બી.આર. ગવઈ અને ન્યાયાધીશ એ.જી. મસીહ – મામલાની સુનાવણી કરી રહી છે. કેન્દ્ર તરફથી સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતા ઉપસ્થિત રહ્યા હતા, જ્યારે મુસ્લિમ પક્ષકારો તરફથી વરિષ્ઠ વકીલ કપિલ સિબ્બલએ દલીલો આપી.
કપિલ સિબ્બલે દલીલ કરી કે વકફ કાયદાનું મૂળ ઉદ્દેશ્ય વકફની હિફાજત બતાવવામાં આવે છે, પરંતુ હકીકતમાં આ કાયદો બિનન્યાયિક રીતે અને જાહેર કાર્યપદ્ધતિનો અવલંબ કરવાના બદલે, ખાનગી મિલકતો કબજે કરવા માટે રચવામાં આવ્યો છે.
તેમણે જણાવ્યું કે કેટલીક મિલકતો પર વિવાદ ઊભો કરીને, કલેક્ટર કે અન્ય અધિકારીઓ દ્વારા તપાસ શરૂ થાય છે અને તત્કાલ જ મિલકત વકફ તરીકે જાહેર થઈ જાય છે. આ અભિગમ કપિલ સિબ્બલ મુજબ ઘોર અન્યાયસભરિત છે.
CJI સાથે પ્રશ્નોત્તરી: વકફના સ્વરૂપ અને કાયદાની પ્રક્રિયા અંગે ચર્ચા
CJI ગવઈએ સિબ્બલને પૂછ્યું કે શું આ પ્રક્રિયા કોઈ કાયદાકીય નિયમન વિના ચલાવવામાં આવે છે? સિબ્બલે કહ્યું કે સરકાર પોતે વિવાદ ઊભો કરી શકે છે અને પોતાની ચાહના મુજબ કાર્યવાહી શરૂ કરી શકે છે.
તેમણે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું કે વકફનો અર્થ છે – ઈશ્વરને અર્પણ કરેલી મિલકત. તેથી એવી મિલકત વેચી કે ટ્રાન્સફર કરી શકાતી નથી. મસ્જિદ કે કબ્રસ્તાન જેવી ધાર્મિક મિલકતો કોઈ વ્યાપારી નફો કરતી નથી. તેઓ તો લોકોના ધાર્મિક વિશ્વાસ અને પ્રેમનો ભાગ છે.
કાયદાની જોગવાઈઓ પર પ્રશ્નો: નવી શરતો અમલમાં
સિબ્બલે દલીલ કરી કે નવા કાયદા હેઠળ મિલકતને વકફ તરીકે નોંધાવવા માટે ઓછામાં ઓછા પાંચ વર્ષ સુધી ધર્માનુસાર વપરાશનો પુરાવો જરૂરી રાખવામાં આવ્યો છે. પરંતુ તેમનો પ્રશ્ન હતો કે કોઈ વ્યક્તિ કે સમુદાય ક્યારે ઈસ્લામ અનુસરે છે તેનું મૂલ્યાંકન કોણ કરશે? અને કેવી રીતે?
તેમણે એ પણ જણાવ્યું કે એકવાર સરકાર વિવાદ ઊભો કરે અને તપાસ શરૂ થાય, ત્યારથી મિલકત વકફ તરીકે માનવામાં આવતી રહેતી નથી — આ મનસ્વી અને અન્યાયી છે.
સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા દલીલો રેકોર્ડ પર લીધી
અંતે, સુપ્રીમ કોર્ટે કપિલ સિબ્બલની દલીલોને રેકોર્ડ પર લીધી છે. આજે સુનાવણી પછી અંતરિમ ચુકાદો પણ સંભળાવાની શક્યતા છે. આ કેસ દેશના ધાર્મિક સ્વાતંત્ર્ય, મિલકત અધિકાર અને વ્યવસ્થાપન સંબંધિત કેટલાક મૂળભૂત મુદ્દાઓને સ્પર્શે છે.
