ભારતનું પોતાનું અવકાશ મથક BAS: 2028 સુધી પ્રથમ મોડ્યુલ લૉન્ચ કરવાની તૈયારી
ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થાએ (ISRO) ભારતીય અવકાશ મથક (BAS) માટેની તૈયારીને વધુ વેગ આપી છે. તાજેતરમાં દિલ્હીમાં યોજાયેલા રાષ્ટ્રીય અવકાશ દિવસ દરમિયાન ISRO દ્વારા BAS-01 મોડ્યુલનું મોડેલ રજૂ કરવામાં આવ્યું, જે 2028 સુધી લોન્ચ થવાનું નિર્ધારિત છે. આ બનાવટ સાથે ભારત એવા વિભિન્ન દેશોની પસંદગીમાં સામેલ થશે, જે પોતાની ઓર્બિટલ સ્પેસ લેબ્સ ધરાવે છે.
BAS મથકના મુખ્ય લક્ષણો
BAS-01 મોડ્યુલનું વજન આશરે 10 ટન રહેશે અને તેને પૃથ્વીથી 450 કિલોમીટર ઉપર નીચી ભ્રમણકક્ષામાં સ્થાપિત કરવામાં આવશે. ISRO ટૂંકા અને લાંબા ગાળાના માનવ અવકાશ મિશન માટે આ મથકનું ઉપયોગ કરશે.
મોડ્યુલમાં જે આધુનિક તકનીકો સમાવિષ્ટ હશે તેમાં સામેલ છે:
- સ્વદેશી રીતે વિકસાવેલ પર્યાવરણીય નિયંત્રણ અને જીવન સહાયક પ્રણાલી (ECLSS)
- ભારત ડોકિંગ પ્રણાલી
- સ્વચાલિત હેચ સિસ્ટમ
- માઇક્રોગ્રેવિટી સંશોધન માટે પ્લેટફોર્મ
- વૈજ્ઞાનિક ઇમેજિંગ માટે વિૂપોર્ટ્સ
- ક્રૂ મનોરંજન માટેના સાધનો
વૈજ્ઞાનિક સંશોધન માટે વિશાળ તક
આ BAS મથક વૈજ્ઞાનિક અને ટેકનિકલ સંશોધન માટે વિશિષ્ટ પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડશે. અહીં પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ, રેડિયેશન પ્રોટેક્શન, થર્મલ મૅનેજમેન્ટ, માઇક્રોમિટિઓરોઇડ ઓર્બિટલ ડેબ્રિસ (MMOD) સુરક્ષા તેમજ સ્પેસ સૂટ જેવી ટેક્નોલોજીઝનું પરીક્ષણ કરવામાં આવશે.
માઈક્રોગ્રેવિટીમાં માનવ શરીર પર થતા અસરોના અભ્યાસ ઉપરાંત, BAS મથકનું મુખ્ય ઉદ્દેશ અવકાશમાં લાંબા ગાળાના માનવ રહેવા માટે જરૂરી તૈયારી કરવી છે.
2035 સુધીમાં BAS ના પાંચ મોડ્યુલ
ISROએ 2035 સુધીમાં કુલ પાંચ BAS મોડ્યુલ ઊભા કરવાની યોજના બનાવી છે. તે માત્ર વૈજ્ઞાનિક સંશોધન માટે નહીં, પણ વ્યાવસાયિક અવકાશ પ્રવાસન અને આંતરરાષ્ટ્રીય સહકાર માટે પણ ખુલ્લું રહેશે. આ મથક ભારતને વૈશ્વિક અવકાશ સમુદાયમાં વધુ મજબૂત સ્થાન અપાવશે.
યુવાનો માટે પ્રેરણાસ્ત્રોત
BAS-01 મોડ્યુલનું 3.8 મીટર x 8 મીટર કદનું મોડેલ રાષ્ટ્રીય અવકાશ દિવસ દરમિયાન મુખ્ય આકર્ષણ હતું. આ પહેલ યુવા પેઢીને અવકાશ વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજી તરફ પ્રેરિત કરશે અને દેશના વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિકોણને આગળ વધારશે.
નિષ્કર્ષ, BAS પ્રોજેક્ટ ભારતના અવકાશ સફરના નવા અધ્યાયની શરૂઆત છે. 2028 થી શરૂ થતાં અને 2035 સુધી વિસ્તરતા આ મિશનથી ભારત માનવ અવકાશ વિજ્ઞાનમાં એક નવી ઊંચાઈએ પહોંચશે.
