ભારતીય રાજકારણમાં ભાજપનું વર્ચસ્વ છે, પરંતુ આ પક્ષોની પણ મજબૂત પકડ છે.
ભારત વિશ્વનું સૌથી મોટું લોકશાહી દેશ છે અને અહીંનું રાજકારણ અનેક રંગો અને વિચારધારાઓથી ભરેલું છે. ભારતીય જનતા પાર્ટી (ભાજપ) હાલમાં દેશમાં સૌથી મોટો અને શાસક પક્ષ છે, પરંતુ આ ઉપરાંત પણ ઘણા પક્ષો છે જેનો રાષ્ટ્રીય રાજકારણ પર ઊંડો પ્રભાવ છે. ચાલો જાણીએ ભારતના મુખ્ય રાજકીય પક્ષો વિશે.
૧. ભારતીય જનતા પાર્ટી (ભાજપ)
આજના સમયમાં, ભાજપને સૌથી મોટો અને પ્રભાવશાળી રાજકીય પક્ષ માનવામાં આવે છે. ૨૦૧૪ થી કેન્દ્રમાં સત્તામાં રહેલી આ પાર્ટીએ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં વિકાસ, રાષ્ટ્રવાદ અને સંગઠનાત્મક તાકાતને પોતાના આધારસ્તંભ બનાવ્યા છે. ભાજપના મૂળ ૧૯૫૧ માં શ્યામા પ્રસાદ મુખર્જી દ્વારા સ્થાપિત ભારતીય જનસંઘમાં જોવા મળે છે. આજે આ પાર્ટી રાજકીય, સંગઠનાત્મક અને આર્થિક તાકાતની દ્રષ્ટિએ ટોચ પર છે.
૨. ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ (INC)
કોંગ્રેસ ભારતનો બીજો સૌથી મોટો રાષ્ટ્રીય પક્ષ છે. ૧૮૮૫ માં સ્થાપિત, કોંગ્રેસે સ્વતંત્રતા સંગ્રામથી સ્વતંત્ર ભારતના રાજકારણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. જવાહરલાલ નેહરુથી લઈને મનમોહન સિંહ સુધી, કોંગ્રેસે દેશને ઘણા વડા પ્રધાનો આપ્યા છે. તાજેતરના વર્ષોમાં કોંગ્રેસ નબળી પડી હોવા છતાં, તે હજુ પણ ભાજપ માટે સૌથી અગ્રણી વિપક્ષી દળ છે.
૩. ભારતીય સામ્યવાદી પક્ષ (માર્ક્સવાદી) – સીપીઆઈ(એમ)
૧૯૬૪માં સામ્યવાદી પક્ષથી અલગ થઈને રચાયેલી સીપીઆઈ(એમ) દેશની સૌથી મોટી ડાબેરી પાર્ટી છે. તેણે પશ્ચિમ બંગાળમાં સતત ૩૪ વર્ષ સુધી સત્તામાં રહીને રેકોર્ડ બનાવ્યો. આજે પણ કેરળ અને ત્રિપુરા જેવા રાજ્યોમાં તેની મજબૂત હાજરી છે. આ પાર્ટી તેની વિચારધારા અને શિસ્તબદ્ધ કાર્યકર્તા માટે જાણીતી છે.
૪. બહુજન સમાજ પાર્ટી (બીએસપી)
૧૯૮૪માં કાંશીરામ દ્વારા સ્થાપિત, બીએસપીનું મુખ્ય ધ્યાન હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા સમુદાયો અને બહુજનને રાજકીય પ્રતિનિધિત્વ આપવાનું છે. ડૉ. ભીમરાવ આંબેડકર, જ્યોતિબા ફૂલે અને શાહુજી મહારાજના વિચારોથી પ્રેરિત, આ પાર્ટી ઉત્તર પ્રદેશના રાજકારણમાં એક મહત્વપૂર્ણ બળ રહી છે.
૫. આમ આદમી પાર્ટી (AAP)
૨૦૧૧ ના ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી આંદોલનમાંથી જન્મેલી, આમ આદમી પાર્ટીએ ખૂબ જ ટૂંકા સમયમાં રાજકારણમાં પોતાની છાપ છોડી દીધી. અરવિંદ કેજરીવાલે ૨૦૧૨ માં આ પાર્ટીનો પાયો નાખ્યો. દિલ્હી અને પંજાબમાં સરકાર બનાવ્યા પછી, ૨૦૨૩ માં ચૂંટણી પંચ દ્વારા AAP ને રાષ્ટ્રીય પાર્ટીનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો. આ પાર્ટી પારદર્શિતા, શિક્ષણ, આરોગ્ય અને જન કલ્યાણના મુદ્દાઓ પર ભાર મૂકે છે.
