૩-૪ વીઘા જમીનમાં પાલકની ખેતી: દર ૩ મહિને ૨.૭૫ લાખ સુધીની આવકનો અવસર
આજે ખેતીની વાત કરીએ તો, પરંપરાગત પાકો ઉપરાંત હવે ખેડૂતોને ઓછા ખર્ચ અને ઓછા સમયમાં વધુ નફો આપતા પાકો તરફ ધ્યાન દોરવાનું શરૂ થયું છે. આમાંથી એક છે પાલકની ખેતી. જો યોગ્ય રીતે અને ચીવટપૂર્વક આ ખેતી કરવામાં આવે, તો માત્ર ૩-૪ વીઘા જમીનમાંથી જ દર ૩ મહિને ૨ થી ૨.૭૫ લાખ રૂપિયાની કમાણી કરી શકાય છે, જે મહિનાના સરેરાશ ૯૦,૦૦૦ થી ૧,૦૦,૦૦૦ રૂપિયા જેટલી થાય છે.
પાલક એક એવી શાકભાજી છે જેનું બજારમાં આખું વર્ષ બહુ મહત્ત્વ રહે છે, ખાસ કરીને શિયાળાની ઋતુમાં. તે આયર્ન, પ્રોટીન અને અન્ય પોષક તત્ત્વોથી ભરપૂર હોવાથી સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. આ જ કારણે તેની માંગ કાયમ રહે છે. આ ઓછા સમયમાં વધુ ઉપજ આપતો પાક હોવાથી ખેડૂતો માટે તે રોકડિયો પાક સાબિત થઈ શકે છે.
પાલકની ખેતી માટે યોગ્ય જમીન અને વાતાવરણ
પાલકની ખેતી માટે ભારતનું વાતાવરણ એકદમ યોગ્ય છે. આમ તો આની ખેતી આખું વર્ષ કરી શકાય છે, પરંતુ તેના માટે સૌથી સારો સમય ફેબ્રુઆરીથી માર્ચ અને નવેમ્બરથી ડિસેમ્બર મહિનાનો છે. જમીનની વાત કરીએ તો, રેતાળ લોમ માટી સૌથી શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. જમીનનું pH મૂલ્ય ૬ થી ૭ ની વચ્ચે હોય તો તે ખૂબ સારું ગણાય છે.
ખેતરની તૈયારી માટે, સૌ પ્રથમ ઊંડી ખેડાણ કરવી જરૂરી છે. ત્યારબાદ ટ્રેક્ટર અથવા હળની મદદથી ૨ થી ૩ વાર જમીનને હલાવીને તૈયાર કરવી. ખેડાણ કરતાં પહેલાં, એક એકર દીઠ ૮-૧૦ ટન ખાતર નાખવું હિતાવહ છે. વાવણી સમયે, પ્રતિ હેક્ટર ૨૦ કિલો નાઇટ્રોજન, ૫૦ કિલો ફોસ્ફરસ અને ૬૦ કિલો પોટાશ ભેળવવું જોઈએ. ખેડૂતોએ એવા ખેતરની પસંદગી કરવી જોઈએ જેમાં પાણીના નિકાસની યોગ્ય વ્યવસ્થા હોય અને સિંચાઈ પણ સરળતાથી થઈ શકે.
ખેતીમાં ધ્યાન રાખવા જેવી બાબતો
પાલકની ખેતીમાં ખર્ચ ખૂબ ઓછો થાય છે, પરંતુ યોગ્ય કાળજી લેવામાં આવે તો ફાયદો અનેકગણો થાય છે. એકવાર પાક વાવ્યા બાદ તેમાંથી ૫ થી ૬ વાર કાપણી કરીને કમાણી કરી શકાય છે. પાલક લગભગ ૧૦ થી ૧૫ દિવસમાં જ કાપણી માટે તૈયાર થઈ જાય છે.
- બીજ અને વાવણી: એક એકર ખેતર માટે ૮ થી ૧૦ કિલો બીજ પૂરતા છે. વાવણી કરતાં પહેલાં, બીજને ૫-૬ કલાક પાણીમાં પલાળી રાખવા અને પછી તેને ૨ ગ્રામ કાર્બેન્ડાઝીમ અને ૨ ગ્રામ થીરામ પ્રતિ કિલો બીજ સાથે માવજત આપવી જરૂરી છે.
- અંતર અને ઊંડાઈ: વાવણી કરતી વખતે, છોડથી છોડનું અંતર ૧ થી ૧.૫ સેમી અને પંક્તિથી પંક્તિનું અંતર ૧૫ થી ૨૦ સેમી રાખવું. બીજને ૨.૫ થી ૩ સેમીની ઊંડાઈએ વાવવા જોઈએ.
- સિંચાઈ: રોપણી પછી તરત જ પહેલું પિયત આપવું અને ત્યારબાદ ૫ થી ૭ દિવસના અંતરે નિયમિત સિંચાઈ કરવી. વાવણી સમયે ખેતરમાં ભેજ હોવો પણ જરૂરી છે.
પાલકની લોકપ્રિય જાતો અને ઉત્પાદન
કૃષિ વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલી પાલકની વિવિધ જાતોમાંથી કેટલીક મુખ્ય જાતો પુસા હરિત, જોબનેર ગ્રીન, ઓલ ગ્રીન, હિસાર સિલેક્શન-૨૩, પુસા જ્યોતિ, પંજાબ સિલેક્શન અને પંજાબ ગ્રીન છે. આ જાતોમાંથી કોઈપણ વાવીને ખેડૂતો સારી કમાણી કરી શકે છે.
એક અંદાજ મુજબ, પ્રતિ હેક્ટર ૧૫૦ થી ૨૫૦ ક્વિન્ટલ સુધીની ઉપજ મળી શકે છે. જો બજારમાં પાલકનો ભાવ પ્રતિ કિલો ૧૫ થી ૨૦ રૂપિયા હોય, તો સરેરાશ પ્રતિ ક્વિન્ટલ ૧૫૦૦ રૂપિયાના ભાવે ૨૦૦ ક્વિન્ટલ પાલક વેચવાથી દર ૩ મહિને ૩,૦૦,૦૦૦ રૂપિયાની આવક થઈ શકે છે. આમાંથી આશરે ૨૫,૦૦૦ રૂપિયાનો ખર્ચ બાદ કરતાં પણ, ચોખ્ખો નફો ૨,૭૫,૦૦૦ રૂપિયા જેટલો રહી શકે છે.
આમ, પાલકની ખેતી એ ખેડૂતો માટે એક આકર્ષક અને લાભદાયક વિકલ્પ છે, જે ઓછી મહેનતે અને ઓછા રોકાણે મોટી આવકનો માર્ગ ખોલી શકે છે. આ ખેતી દ્વારા ખેડૂતોની આર્થિક સ્થિતિમાં સુધારો થઈ શકે છે.
