ભારત-ચીન સંબંધો: તણાવ ઘટાડવા અને સહકાર વધારવા માટે 10 મુદ્દાઓ પર સમજૂતી
ભારત અને ચીન વચ્ચેના લાંબા સમયથી ચાલી રહેલા તણાવ બાદ, હવે બંને દેશોના સંબંધોમાં નવી ગતિ જોવા મળી છે. 19-20 ઓગસ્ટ, 2025ના રોજ નવી દિલ્હીમાં ચીનના વિદેશ મંત્રી વાંગ યી અને ભારતના વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકર વચ્ચે થયેલી દ્વિપક્ષીય વાટાઘાટોમાં, બંને દેશોએ 10 મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર સમજૂતી દર્શાવી છે, જે સંબંધોને નવી દિશા આપી શકે છે.
Glad to meet Foreign Minister Wang Yi. Since my meeting with President Xi in Kazan last year, India-China relations have made steady progress guided by respect for each other's interests and sensitivities. I look forward to our next meeting in Tianjin on the sidelines of the SCO… pic.twitter.com/FyQI6GqYKC
— Narendra Modi (@narendramodi) August 19, 2025
મુખ્ય સમજૂતીના મુદ્દાઓ
- સીધી ફ્લાઇટ્સ અને વિઝા: બંને દેશો વચ્ચે સીધી ફ્લાઇટ્સ પુનઃસ્થાપિત કરવા અને વિઝા પ્રક્રિયા સરળ બનાવવા પર સંમતિ સધાઈ છે, જેનાથી વેપાર અને પર્યટનને વેગ મળશે.
- કૈલાશ માનસરોવર યાત્રા: 2026માં તિબેટમાં કૈલાશ પર્વતની ભારતીય યાત્રાળુઓની યાત્રા ચાલુ રાખવા અને લંબાવવા પર સમજૂતી થઈ છે. આ માટે નાથુલા માર્ગ ફરીથી ખોલવામાં આવશે.
- વેપાર અને આયાત: ભારતની ત્રણ મુખ્ય માંગણીઓ પર વિચારણા કરવામાં આવી છે: ખાતરનો પુરવઠો, દુર્લભ પૃથ્વી (rare earth) ચુંબકનો પુરવઠો અને માળખાગત પ્રોજેક્ટ્સ માટે ટનલ બોરિંગ મશીનોની આયાત.
- સરહદી શાંતિ: વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા (LAC) પર શાંતિ અને સ્થિરતા જાળવવા, લશ્કરી તણાવ ઘટાડવા અને પરસ્પર વિશ્વાસ વધારવા માટે નવા માર્ગો શોધવાની ચર્ચા થઈ છે. સરહદ સીમાંકન અંગે પણ ઉકેલ શોધવામાં આવી રહ્યો છે.
- વ્યાપારિક જૂથ: બંને દેશો વચ્ચે વેપાર સંબંધિત ઉકેલો માટે એક ખાસ જૂથની રચના કરવામાં આવશે, જે વેપાર સંબંધોને વધુ મજબૂત બનાવશે.
- રાજદ્વારી સહયોગ: બંને દેશો રાજદ્વારી કાર્યક્રમોમાં એકબીજા સાથે સહયોગ કરવા સંમત થયા છે. ચીન 2026ના BRICS સમિટના આયોજનમાં ભારતને સહયોગ આપશે.
- સંબંધોની 75મી વર્ષગાંઠ: ભારત અને ચીન વચ્ચે રાજદ્વારી સંબંધોની સ્થાપનાની 75મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી 2025માં સંયુક્ત રીતે કરવામાં આવશે.
- બહુધ્રુવીય વિશ્વ: બંને દેશો સુરક્ષા અને વેપાર માટે નિયમ-આધારિત બહુપક્ષીય વેપાર પ્રણાલી બનાવવા અને બહુધ્રુવીય વિશ્વને પ્રોત્સાહન આપવા સંમત થયા છે.
- PM મોદીનું આમંત્રણ: ચીનના વિદેશ મંત્રીએ PM નરેન્દ્ર મોદીને તિયાનજિનમાં યોજાનારી SCO સમિટમાં હાજરી આપવા માટે ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ તરફથી આમંત્રણ આપ્યું છે.
- પરસ્પર હિત: બંને દેશોએ સ્થિર અને દૂરંદેશી દ્વિપક્ષીય સંબંધોને મજબૂત બનાવવા અને એકબીજાના હિતમાં કામ કરવા પર ભાર મૂક્યો છે, જે ભારત-ચીન સંબંધોના વિકાસને વેગ આપશે.
નિષ્કર્ષ
આ તાજેતરની બેઠક ભારત અને ચીન માટે માત્ર સંબંધ સુધારવાનો અવસર નથી, પણ બંને એશિયન મહાશક્તિઓ વચ્ચે વિશ્વાસના પાયા પુનઃસ્થાપિત કરવાનો પ્રયાસ છે. જો આ સંમતિઓને અસરકારક રીતે અમલમાં મૂકવામાં આવે, તો ભારત-ચીન સંબંધોમાં લાંબા ગાળાનો સ્થિર વિકાસ જોઈ શકાય છે.
