Sambhal: સંભાલમાં શાહી મસ્જિદ કે પ્રાચીન મંદિર? બાબરનામા અને ફૂટનોટ્સનું સત્ય
Sambhal સંભલની શાહી જામા મસ્જિદ પર વિવાદ 1878 થી ચાલી રહ્યો છે, જ્યારે છેડા સિંહ નામના વ્યક્તિએ મસ્જિદમાં પ્રવેશવાની મંજૂરી માંગતી અરજી કરી હતી. જો કે, અદાલતે દસ્તાવેજી પુરાવાના આધારે અરજીને ફગાવી દીધી હતી, એવું માનીને કે ત્યાં પહેલેથી જ એક મસ્જિદ છે અને મંદિર તોડીને ત્યાં કોઈ મસ્જિદ બનાવવામાં આવી નથી. આ હોવા છતાં, તાજેતરના વર્ષોમાં આ વિવાદ ફરી ઉભો થયો છે. 19 નવેમ્બર 2024 ના રોજ, એક નવી અરજી દાખલ કરવામાં આવી હતી જેમાં દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે તે મસ્જિદ નથી, પરંતુ શ્રી હરિહર મંદિર છે. કોર્ટમાં આ અંગે સુનાવણી થઈ હતી અને મસ્જિદનો સર્વે પણ કરવામાં આવ્યો હતો, ત્યારબાદ 24 નવેમ્બરે હિંસા ફાટી નીકળી હતી અને પાંચ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા
Sambhal સંભલમાં મસ્જિદ અને મંદિરના મુદ્દાને લઈને ફરી દલીલો શરૂ થઈ ગઈ છે. હિન્દુ પક્ષનો દાવો છે કે આ સ્થાન ભગવાન વિષ્ણુના દસમા અવતાર કલ્કિનું જન્મસ્થળ છે અને એક પ્રાચીન તીર્થસ્થાન છે. આના સમર્થનમાં સ્કંદ મહાપુરાણ ટાંકવામાં આવ્યું હતું, જેમાં સંભલનું ધાર્મિક મહત્વ દર્શાવવામાં આવ્યું છે.
તે જ સમયે, બાબરનામાનો પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે
જે બાબરના સમયનો એક મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજ છે. આ દસ્તાવેજમાં બાબરે ત્રણ મસ્જિદોનો ઉલ્લેખ કર્યો છે, જેમાંથી એક સંભલમાં હતી. જોકે, અમેરિકન ઈતિહાસકાર હોવર્ડ ક્રેને કહ્યું છે કે બાબરનામામાં સંભલની મસ્જિદનો કોઈ ઉલ્લેખ નથી. તેનાથી વિપરીત, બાબરનામાના અંગ્રેજી અનુવાદક એનેટ બેવરિજે ફૂટનોટમાં નોંધ્યું છે કે હિંદુ બેગે બાબરના આદેશ પર મસ્જિદનું નિર્માણ કર્યું હતું, અને એવી શક્યતા ઊભી કરી હતી કે આ સ્થળ પર અગાઉ મંદિર હતું.
આ વિવાદ હવે કાનૂની લડાઈમાં ફેરવાઈ ગયો છે, જેમાં કોર્ટે તાજેતરમાં જિલ્લા અદાલતના આદેશ પર સ્ટે મૂક્યો હતો અને વહીવટીતંત્રે અતિક્રમણ વિરોધી અભિયાન શરૂ કર્યું હતું. આ વિકાસ એ સંકેત છે કે ઈતિહાસ, ધર્મ અને રાજકારણના મિશ્રણ સાથે સંકળાયેલા આવા વિવાદોને ઉકેલવા માટે સમય અને સંવાદની જરૂર છે.
